آیت‌الله منتظری

پیامبراکرم (ص) فرمودند: "هر کس از شر سه چیز در امان بماند از تمام شرور نجات یافته است: شکم، شهوت جنسی و زبان."دیلمی، ارشاد القلوب، ج 1، ص 103) . و نیز آن حضرت می‎فرمایند: "چیزی مردم را به رو در آتش جهنم نمی افکند جز حاصل زبان آنها."همان. پیامبر خدا(ص) بیشترین گناه و خطای انسان را در زبان دانسته است. شخصیت هر کس در گفتار و رفتارش بروز می‎کند. سخن گفتن بازتاب و انعکاسی از هویت افراد است، تا جایی که گفته شده: "سخن همانا در دل است و زبان نشانه آن است"."ان الکلام لفی الفؤاد و انما جعل اللسان علی الفؤاد دلیلا" .

از حضرت علی (ع) نقل شده: "کلام الرجل میزان عقله"آمدی، غررالحکم، ص 209، حدیث 4032. "سخن هر شخصی ترازوی عقل اوست." از طریق سخن می‎توان عقل شخص را سنجید. در بیان دیگری آمده است: "آنچه بر زبان هر شخصی جاری می‎شود، از عقل او خبر می‎دهد."همان، حدیث 4035. بجا و به موقع سخن گفتن از نشانه های خردمندی است. از امیرمؤمنان (ع) نقل شده است: "لسان العاقل وراء قلبه"همان، حدیث 4079. "زبان عاقل پشت دلش قرار دارد." یعنی اول فکر می‎کند و بعد لب به سخن می‎گشاید. به عکس نادان "که قلبش پشت زبانش قرار دارد."همان، حدیث 4077. آن حضرت در جای دیگری می‎فرماید: "التروی فی القول یؤمن الزلل"همان، حدیث 4072. "تأمل و اندیشیدن در گفتار، انسان را از خطا مصون می‎دارد." سخن گفتن مانند هر چیز دیگری باید به اندازه باشد و مقتضای حال و مقام مراعات شود. گفتار چون دارو است که مقدار اندک آن سودمند و زیاد آن کشنده است. "کم گویی نشانه کمال عقل است."همان، حدیث 4083. کم گویی، کم خوری و کم خوابی از اموری است که خداوند به برخی از بندگانش که صلاح بداند عطا می‎کند.همان، حدیث 4084.