آیت‌الله منتظری

اخلاق خانوادگی

یکی از ابعاد اخلاق، وارستگی و نیک نفسی در خانواده و رفتار خوب داشتن با یکایک افراد خانواده، زن نسبت به شوهر و مرد نسبت به زن، و پدر و مادر نسبت به فرزندان و فرزندان نسبت به والدین است.

خانواده کانون تربیت و شکل گیری شخصیت انسان است. در این کانون است که اندیشه و فکر و دین انسان شکل می‎گیرد. به دلیل اهمیت فراوان تأثیر کانون خانواده در انسان، اسلام به آن توجه خاصی مبذول داشته است. برخی از دستورات فقهی و حقوقی است که ما در جای خود در این کتاب آورده ایم و برخی دیگر تعالیم اخلاقی است. تک تک اعضای خانواده از حقوقی برخوردارند که باید همه اعضا آنها را محترم بشمارند. همدلی و همراهی و مساعدت اعضای خانواده است که باعث رشد و تعالی می‎شود. بی توجهی به این مهم و یا ناهماهنگی اعضای خانواده به آنها اجازه نمی دهد در امور مادی و معنوی پیشرفت کنند. در صورتی که افراد خانواده حرمت همدیگر را رعایت نکنند، همه استعداد و توانشان صرف خنثی کردن همدیگر خواهد شد. پدر، مادر، فرزندان و خویشاوندان دور و نزدیک، هر یک در این کانون دارای جایگاهی هستند و از طرف دیگر دارای وظیفه و مسؤولیت نسبت به هم. هیچ یک از اعضای خانواده اجازه ندارد نقش و جایگاه سایر اعضای خانواده را نادیده بگیرد و یا به وظیفه خود درباره آنها بی توجه باشد.

خویشاوندی علاوه بر رابطه انسانی مسؤولیت آور است. کسانی که با یکدیگر ارتباط خویشی دارند، نمی توانند از هم چشم بپوشند و با یکدیگر مانند بیگانگان رفتار نمایند. خویشان باید در شادی و غم همدیگر شریک باشند. هرمسلمانی در حدی از توان خود نسبت به وضع زندگی و معیشت خویشان خود مسؤول است. اسلام برای حفظ ارتباطات خویشاوندی توصیه ها و احکامی را تشریع کرده است و انسان مسلمان ملزم به رعایت آنهاست.