صفحه ۳۵۰

صبر

اتفاقات روزگار و حوادث تلخ و شیرین آن و نیز مواجه شدن با گناه، گاهی انسان را از مسیر درست بیرون می‎برد و انسان بی آن که متوجه شود ممکن است از راه خدا منحرف گردد و در دام شیطان گرفتار آید. برای رهایی و نجات از چنین پیشامدهایی، به صبر و پافشاری در راه حق و نیفتادن در بند هوس سفارش اکید شده است. صبر، سعه صدر، تحمل و ظرفیت داشتن در برابر حوادث ناگوار و دشواریهاست. خواجه نصیر طوسی صبر را نگاهداری نفس از بی تابی کردن در ناملایمات معنا کرده است.طوسی، نصیرالدین، اوصاف الاشراف، ص 108، فصل 5، باب 3. صبر یک حالت سلبی و تسلیم شدن مطلق در برابر حوادث نیست. بی تحرکی و خاموشی و منفعل شدن در برابر رویدادها هم نیست؛ بلکه صبر تحرک و فعالیت برای گره گشایی و پیدا کردن راهی برای بیرون رفتن از تنگناها همراه با تحمل است. صبر موجب پولادین شدن انسان در عرصه زندگی می‎شود و او را در برابر ناهمواری ها و فراز و نشیب ها حفظ می‎کند تا خود را نبازد و با تدبیر به گره گشایی امور بپردازد. از درخت صبر میوه حلم و فرو خوردن خشم به بار می‎آید.

هدف از تهذیب نفس، آزاد شدن از قید تمایلات مختلف و سرکشی است. رهایی از این بندها زحمت و ریاضت لازم دارد. این مبارزه نفس گیر و طاقت فرسا به صبر نیاز دارد و استقامت می‎طلبد. از آثار صبر خروج نفس از حالت سرکشی و عادت کردن آن به تحمل سختی ها و شداید است. صبر به تناسب سختی ها مراتبی دارد. گاهی صبر در برابر گرفتاریها و شداید و مصیبت است. گاهی صبر بر انجام تکلیف و طاعت، و گاهی نیز اجتناب از معصیت و پا گذاشتن بر هوای نفس است.

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: "الصبر ثلاثة : صبر عند المصیبة و صبر علی الطاعة و صبر عن المعصیة"کلینی، کافی، ج 2، ص 91، حدیث 15) . "صبر سه گونه است: صبر هنگام مصیبت، صبر بر

ناوبری کتاب