آیت‌الله منتظری

قناعت

قناعت اکتفا کردن به مقدار مورد نیاز است. اصل این کلمه از "قناع" است و به چیزی گفته می‎شود که سر را با آن می‎پوشانند. از آنجایی که شخص قانع فقر خود را می‎پوشاند، به وی قانع گفته می‎شود.راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص 685 و 686. قناعت در مقابل طمع و چشم داشت به مال دیگران است. هدف از این آموزه اخلاقی این است که انسان از حرص ورزیدن اجتناب کند و در برنامه زندگی اگر امکانات مادی او محدود است به همان مقدار اکتفا کند و هزینه ها را به اندازه امکانات برنامه ریزی نماید و از طمع و چشم داشت به مال دیگران پرهیز کند. برخی از مردم که دچار تنگدستی هستند، به دلیل آن که قناعت ندارند دچار سختی و ذلت می‎شوند. قناعت زندگی انسان را آرام و از دغدغه ها خلاص می‎کند.

امام علی (ع) در ضمن مواعظی می‎فرماید: "از افرادی نباش که اگر دنیا را به آنان بدهی سیر نمی شوند و اگر دنیا را از ایشان بگیری ناسازگارند."سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 150، ص 497. و در جای دیگری قناعت را ملک و قدرت دانسته (چرا که شخص قانع شخصیت و آبروی خود را حفظ می‎کند و به دریوزگی و گداصفتی مبتلا نمی شود)، در تفسیر آیه (فلنحیینه حیاة طیبة )سوره نحل (16) آیه 97. فرمود: "منظور از حیات طیب قناعت است."سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 229، ص 508. و نیز آن حضرت فرمود: "عز من قنع و ذل من طمع"؛ "عزیز شد کسی که قناعت کرد و خوار گشت کسی که طمع ورزید." و در روایتی دیگر فرمود: "من قنع عز و استغنی"آمدی، غررالحکم، ج 2، ص 715. "آن کس که قناعت کرد عزت یافت و بی نیاز گردید." پیامبراکرم (ص) نیز فرمود: "القناعة کنز لاتفنی"نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، ج 15، ص 226. "قناعت گنج فناناپذیر است." در مثنوی پیرامون این حدیث آمده است: sheer