آیت‌الله منتظری

دارد که حاکی از همین نکته است و به منزله برنامه روزانه است. این توصیه ها و سفارشها فقط جنبه جمعی ندارد و برای لحظات تنهایی انسان نیز منظور شده اند.

رفتارهای شخصی

یکی از دستورهای اخلاقی اسلام، داشتن برنامه و آینده نگری است. انسان مؤمن رفتارهای شخصی خویش را نیز مطابق با دستورهای اخلاقی دینی تنظیم می‎نماید. در خلوت و پنهان هیچ گاه خدا را از یاد نمی برد. همواره در اندیشه بوده و از عقل و فکر خود به خوبی بهره برداری می‎نماید. از امام رضا(ع) نقل شده است که عبادت به کثرت نماز و روزه نیست، بلکه اندیشه در امر خداوند است.کلینی، کافی، ج 2، ص 55، حدیث 4. انسان مؤمن باید تلاش کند تا ایمان خود را به خدای تعالی تقویت نماید و به حد یقین برسد. در این صورت است که در می‎یابد خداوند همه کاره عالم است و خواست و مشیت اوست که همه حوادث را رقم می‎زند. انسان در این صورت در همه کارها بر او توکل می‎کند، و به قضای او راضی می‎شود. به امام صادق (ع) عرض شد مؤمن به چه چیزی شناخته می‎شود؟ فرمود: "با تسلیم شدن به خدا و رضایت از آنچه بر او وارد می‎شود؛ از خوشحالی یا ناراحتی."همان، ص 63، حدیث 12) .

با توجه به حقیقت یاد شده است که در انسان خوف ایجاد می‎شود که مبادا عملی را انجام دهد که مورد غضب خداوند قرار بگیرد و مهر خداوند از او قطع شود و توفیق از او دریغ گردد. از سوی دیگر چون خداوند ارحم الراحمین است و بندگان خود را همواره مورد لطف و رحمت فراوان قرار می‎دهد، چه بسا با این اندیشه از انجام تکالیف بندگی غفلت نماید و به امید رحمت گسترده الهی کوتاهی کند. پیدا شدن حالت امید بدون ترس و ترس بدون امید، ممکن است انسان را از وظایف خود دور کند و یا در او یأس ایجاد نماید؛ که هر دو با روح توحیدی ناسازگار