آیت‌الله منتظری

هدف نظام اخلاقی اسلام

هدف در نظام اخلاقی اسلام سعادت جاودانی است.از نظر قرآن راه سعادت به بهشت جاوید و راه شقاوت به خلود در جهنم منتهی می‎شود. سوره هود (11)، آیات 106) - 108) . مرتبط شدن با جهان لایتناهی و آماده شدن برای سفری روحانی و معنوی و رفتن به سوی هدفهای متعالی، مقصد نظام اخلاقی اسلام است. انسان به طور طبیعی خواهان لذت و کمال است. انتخاب کمال و لذت بستگی به بینش و جهان بینی دارد. کسی که دیدگاه او محدود و محصور در عالم ماده و دنیای زودگذر است، کمالات و لذاتی در همین حد را طلب می‎کند؛ و اگر بینشی فراتر از عالم ماده و طبیعت داشته باشد، کمال و لذتی فراتر از آن را تقاضا می‎کند.

اسلام حس کمال طلبی و سعادت خواهی انسان را جهت داده و با مقایسه و ارزیابی هدفهای آنی با هدفهای باقی و سنجش لذات زودگذر دنیا با لذایذ فنا نشدنی آخرت، انسان را به سمت هدفهای متعالی متوجه کرده است.سوره اعلی (87)، آیات 16) - 17) .

مبانی نظام اخلاقی اسلام

یک سر رشته نظام اخلاقی اسلام متصل به مبدأ، و سر دیگر آن به معاد متصل است. توصیه های اخلاقی مربوط به این دو است، هرچند بسیاری از آنها به حسب ظاهر توصیه هایی اجتماعی اند. جهت گیری اصلی رفتارهای اخلاقی باید خدا و توحید باشد، و گر نه انتظار تعالی آفرینی از آنها بیجاست. البته توصیه های اخلاقی، نظام اجتماعی خوبی را نیز فراهم می‎آورد؛ ولی تفاوت جدی نظام دینی با سایر نظامهای اجتماعی در این است که در نظام دینی جهت گیری اصلی همه حرکت ها خداست ولی در نظامهای غیر دینی چنین نیست.