آیت‌الله منتظری

نظام به همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی توجه شده است. علاوه بر پرداختن به تزکیه جان انسانها، مسؤولیت پذیری و احساس وظیفه در برابر نابسامانی های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.

امام صادق (ع) و یا امام باقر(ع) نقل کرده اند: "امیرالمؤمنین (ع) بر مجلسی از قریش عبور کرد. گروهی از آنان را دید با لباسهای سفید و تمیز؛ خیلی خوشحال و خندان هر کس از برابرشان عبور می‎کرد با انگشت خود به او اشاره می‎کردند؛ سپس آن حضرت بر مجلسی از اوس و خزرج گذر کرد، دید آدمهایی با بدنهای فرتوت، گردنهای باریک و رنگ های زرد با فروتنی با همدیگر صحبت می‎کردند. چون هر دو گروه از مؤمنان بودند، این دو ماجرا علی (ع) را شگفت زده کرد. بر رسول خدا(ص) وارد شد و آنچه را که دیده بود توصیف نمود و عرض کرد: ای رسول خدا! همه آنان از مؤمنان بودند، مرا از صفات مؤمن آگاه کن. پیامبراکرم (ص) چند لحظه سرش را به زیر انداخت و آنگاه فرمود: مؤمن باید بیست خصلت داشته باشد و اگر آنها را نداشته باشد ایمانش کامل نیست." بر اساس این حدیث، شرکت در نماز جماعت، پرداخت به موقع زکات، اطعام به مساکین، نوازش یتیمان، پاکیزگی و طهارت، پاکدامنی، صداقت در نقل حدیث، وفای به وعده، امانتداری، راستگویی، عبادت در شب، شجاعت در روز، روزه داری، شب زنده داری، آزار نرساندن به همسایه، فروتنی در راه رفتن، سرکشی به بیوه زنان و شرکت در تشییع جنازه از نشانه های مؤمن است.کلینی، کافی، ج 2، ص 232، حدیث 5؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، باب 4 از ابواب جهاد النفس، ج 15، ص 188، حدیث 15) .

و چنین است که اسلام در دستورات اخلاقی خود، تنها به یک جنبه، هر چند بسیار هم مهم باشد، توجه نکرده و همه جنبه های انسانی را مورد توجه قرار داده است.