آیت‌الله منتظری

نا امیدی بر او غالب گردد حسرت و تأسف او را بکشد، و اگر غضب شدت پیدا کند آرام نگیرد، و اگر سعادت و خرسندی نصیب وی شود زمام خویشتنداری را از دست می‎دهد، و اگر ترس به ناگاه او را فرا گیرد پرهیز کردن او را مشغول دارد، و اگر گشایشی در کارش پدید آید و در امن و امان باشد دچار غفلت می‎شود، واگر مالی به چنگ آورد توانگری او را به سرکشی وادارد، و اگر به فقر و نداری گرفتار شود به بلا دچار گردد، و اگر مصیبتی به او برسد نابردباری رسوایش سازد، و اگر گرسنگی بی طاقتش گرداند ناتوانی وی را از پا در آورد، و اگر بیش از حد سیر شود پر بودن شکم به او زیان رساند. پس هر تفریط و تقصیر او را زیان رساند و هر افراط و از حد گذراندن موجب تباهی او می‎شود."کلینی، کافی، خطبة الوسیلة، ج 8، ص 19) ؛ سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 108، ص 487.

افراط و تفریط هر دو رذیلت اخلاقی اند، و آنچه فضیلت است حد وسط این دو می‎باشد. افراط در شهوت انسان را به بی بند و باری می‎کشاند، و تفریط در آن منجر به گوشه گیری و انقراض نسل می‎شود. راه اعتدال تشکیل خانواده و ازدواج است. اگر شخصی کاملا به آرزوهای خود بی اعتنا باشد، دچار حسرت و اندوه می‎شود؛ و اگر همواره دنبال خواهش های نفسانی و آرزوها باشد، طمعکار می‎گردد. حد وسط این دو پذیرفته است که تلاش در جهت کسب روزی و قناعت به اندازه نیاز می‎باشد. امیرمؤمنان (ع) می‎فرماید: "لاتری الجاهل الا مفرطا او مفرطا"سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 70. "نادان را نمی بینی مگر این که کاری را از اندازه فراتر برد و یا بدانجا که باید نرساند." و همین طور می‎فرماید: "نتیجه تفریط پشیمانی است."همان، حکمت 181، ص 502. عدالت که در آثار دینی روی آن تأکید زیادی شده، همین داشتن حالت اعتدال و دور بودن از افراط و تفریط در امور زندگی است.