آیت‌الله منتظری

خدای مهربان برای انسانها توانایی هایی آفریده است که آنها را از خارج شدن از محدوده انسانیت باز می‎دارد. معمولا بر اثر نفس لوامه یک حالت توبه و انابه ای پیدا می‎شود و قهرا وقتی که انسان خود را برای کارهای زشت ملامت کرد، این حالت زمینه ای می‎شود برای توجه انسان و جلوگیری از گناه. یک چنین آدمی زمینه در او پیدا می‎شود که در حال عادی گناه و طغیان نکند. پس نفس لوامه انسان را به سوی کمال سوق می‎دهد و به همین جهت است که خداوند تبارک و تعالی به آن قسم یاد کرده است.

نفس ملهمه

یکی دیگر از ویژگیهای نفس با گرایش اخلاقی، الهام شدن و از درون یادآور شدن است. قرآن در این باره می‎فرماید: (و نفس و ما سواها ‏ فألهمها فجورها و تقواها)سوره شمس (91)، آیات 7 - 8. "قسم به نفس و آن کس که آن را متناسب آفرید، پس زشتی ها و خوبی ها را به او الهام کرد."

"نفس ملهمه" نفسی است که اگر بیدار شود مورد توجه خدا قرار می‎گیرد و درباره هرکاری می‎تواند قضاوت کند و این که چه کاری صحیح و چه کاری نادرست است. نفس ملهمه نفسی است که یک نوع پیوندی به عالم غیب پیدا می‎کند و می‎تواند خوب و بد را تمیز دهد.

نفس مطمئنه

نفس انسانی بیدار می‎شود و راه و روش خود را درمی یابد و به دنبال عمل و یقین می‎رود. نفس وقتی به بالاترین مرحله خود و به اطمینان برسد و تزلزلی در او راه نیابد، "مطمئنه" می‎شود. این نفس متصل به حق است و به واسطه این اتصال و