آیت‌الله منتظری

تجسم اعمال

فلاسفه و علمای اخلاق می‎گویند که انسان هر عملی را به صورت مدام و مکرر انجام بدهد، به تدریج در جان او اثر می‎گذارد و راسخ و به عبارتی ملکه می‎شود. اعمال چنان در جان آدمی رسوخ می‎کند که شخصیت انسان را رقم می‎زند. ملکات نفسانی در جایی که همه چیز روشن و آشکار می‎شود، بروز می‎کند و خود را نمایان می‎سازد. می‎توان کیفر و پاداش را ثمره همین ملکات و اعمال نقش بسته در جان دانست. sheer

حشر انسان در قیامت بر اساس صورت باطنی و سیرت درونی اوست. کیفر و پاداشهای اخروی همانند مجازاتهای دنیایی نیست که قراردادی باشد. بلکه شبیه امور تکوینی است. حقیقت گناه در روز قیامت آشکار می‎شود و همان کیفر است. گناه را می‎توان به چاقویی تشبیه کرد که کسی در چشم خود فرو می‎برد که در این صورت نابینایی و از کار افتادن چشم، نه یک امر قراردادی بلکه امری تکوینی است. کیفر گناه همانند محصول طبیعی کشت است. هر کسی هر چه بکارد، محصول همان را درو خواهد کرد. عمل که در جان رسوخ می‎کند و ذاتی او می‎شود، همواره با انسان خواهد بود. اثر چنین عملی از آنجایی که در جان ریشه دوانده و جزء ذات انسان شده، تداوم خواهد داشت و به زودی زایل شدنی نیست. از امام علی (ع) نقل شده است که در آخرین لحظه حیات انسان در دنیا، فرزند و مال و عمل در مقابل دیدگان انسان مجسم می‎شود. او از هر یک می‎پرسد که برایش چه خواهند کرد، مال جواب می‎دهد کفنت از من. فرزند اظهار می‎دارد تو را به قبر می‎رسانم. عمل می‎گوید: من با تو در قبر و رستاخیز همدم خواهم بود. آنگاه آن حضرت می‎فرماید: اگر از اولیای خدا باشد عملش در خوش چهره ترین،