صفحه ۲۸۸

خواهد آمد؟ شاهد زنده پیدا شدن این سؤال در ذهن مردم، طرح آن در قرآن کریم است. خداوند در قرآن از کسانی یاد کرده که حیات مجدد چنین مردگانی را غیر ممکن می‎دانسته اند و بر آن قسم خورده اند: (و أقسموا بالله جهد أیمانهم لایبعث الله من یموت )سوره نحل (16)، آیه 38. "و با سخت ترین سوگندهاشان قسم خوردند که خدا کسی را که می‎میرد برنخواهد انگیخت." این آیه و امثال آن نشان می‎دهد که معاد مسأله بشر بوده است و در طول تاریخ مردم با انبیا و مدعیان تحقق معاد بگو مگو داشته اند. برای انسانها این امر غیبی امری عجیب بوده و خود را از ادراک آن عاجز می‎دانسته اند و درباره آن می‎پرسیده اند. (و قالوا أئذا کنا عظاما و رفاتا أئنا لمبعوثون خلقا جدیدا)سوره اسراء (17)، آیه 49. "و گفتند: آیا هنگامی که ما استخوان و پودر شدیم، بار دیگر با آفرینشی تازه برانگیخته می‎شویم ؟."

چه آنان که در گذشته چنین اظهارنظر کرده اند و چه کسانی که هنوز ممکن است آن سؤالات را در ذهن داشته باشند و یا سخنانی را بر زبان برانند، دلیلشان برای انکار معاد و یا شبهه و سؤالشان درباره آن این بوده که تحقق چنین امری محال و یا بعید است؛ امکان ندارد موجود زنده ای پس از مرگ و نابود شدن مجددا زنده شود و به حیات بازگردد. خداوند در مقابل این ادعاها و انکارها و نفی ها و شبهه ها، تحقق آن را از اصل ایجاد دنیا سخت تر نمی داند و جواب می‎دهد: کسی که برای بار اول آفرید، به اندازه کافی قدرت دارد که انسان مرده را دوباره بیافریند.سوره یس (36)، آیات 78 - 79. کسی که می‎تواند انسانها را که نبوده اند بیافریند، می‎تواند آنها را پس از مردن زنده کند. و تذکر می‎دهد که چنین پندار و استبعادی از غفلت ناشی شده است؛ بنابراین یادآوری می‎کند تا چنین افرادی را از غفلت بیرون بیاورد: (أو لا یذکر الانسان أنا خلقناه من قبل و لم یک شیئا).سوره مریم (19)، آیه 67. "آیا انسان به یاد نمی آورد که ما او را از پیش آفریده ایم در حالی که چیزی نبوده است." انسانها اگر قبل از وجود عالم آفرینش

ناوبری کتاب