اولیاءالله به تناسب تعالی روحی آنان در علم و قدرت نفسانی و ارتباطی که با خداوند دارند، وجود دارد. زیرا معجزات انبیا و ائمه (ع) و کرامات اولیاءالله، نوعی تصرف در تکوین است؛ گرچه آنان آن امور را در طول مشیت الهی و با اذن او به انجام میرسانند. زنده شدن پرندگان به امر ابراهیم (ع)،سوره بقره (2)، آیه 260. اژدها شدن عصای موسی (ع)،سوره اعراف (7)، آیه 107) . ساختن پرنده از گل و دمیدن در آن و زنده شدن مردگان از سوی عیسی (ع)،سوره آل عمران (3)، آیه 49. احضار تخت ملکه سبا در یک لحظه از سوی آصف بن برخیا،سوره نمل (27)، آیه 40. نمونه هایی از ولایت تکوینی است که در قرآن از آنها ذکری به میان آمده است.
ولایت تشریعی، حق تشریع احکام الهی برای مردم - و به تعبیر دیگر قانون گذاری - است که این حق اولا و بالذات متعلق به خداوند است؛ و از طرف خدا به پیامبر(ص) و سپس ائمه (ع) تفویض شده است. در روایتی حضرت امام رضا(ع) در تفسیر اولی الامرسوره نساء (4)، آیه 83. به آل محمد(ع) میفرماید: "اینان همان کسانی هستند که از قرآن، احکام خدا را استنباط میکنند و حلال و حرام خدا را میشناسند."حویزی، نور الثقلین، ج 1، ص 523، حدیث 429. در روایت دیگری منزلت آنان منزلت انبیا قلمداد شده، غیر از این که ائمه (ع) (از پیش خود) حکم حلال و حرام صادر نمی کنند.همان، ج 1، ص 500، حدیث 334. ولایت تکوینی و تشریعی اجمالا برای ائمه (ع) ثابت است؛برای تفصیل، ر.ک : دراسات فی ولایة الفقیه، ج 1، ص 74 - 76. البته اختیارات آنان در این مورد در شعاع احکام الهی است و ولایت آنان برخاسته از ولایت خداوند است.
این نکته نیز بر اهل فن پوشیده نیست که ثبوت ولایت تشریعی برای ائمه (ع) هیچ گاه با خاتمیت دین اسلام در تعارض نمی باشد. زیرا اولا: ثبوت این ولایت، مصرح در بطن دین اسلام و مستفاد از آیات قرآن کریم و سخنان پیامبراکرم (ص)