آیت‌الله منتظری

پاسخ به یک شبهه

پیغمبران از گناه کبیره و صغیره پاکند. آنان باید هم از جهت نظری و هم از نظر عملی معصوم باشند و هیچ گناهی از آنان صادر نشود. با طرح این سخن ممکن است این سؤال مطرح شود که اگر پیامبران معصومند و هیچ گناه و خطایی از آنان سر نمی زند، پس آنچه در قرآن کریم درباره برخی انبیا آمده چگونه قابل توجیه است ؟ مثلا درباره حضرت آدم (ع) آمده است: (و عصی آدم ربه فغوی )سوره طه (20)، آیه 121) . "و آدم پروردگارش را نافرمانی کرد پس گمراه شد." و از قول حضرت یونس (ع) نقل شده است: (سبحانک انی کنت من الظالمین )سوره انبیاء (21)، آیه 87. "پروردگارا! تو منزهی، من از ظالمان بودم." و از حضرت موسی (ع) نقل شده است که در پاسخ فرعون که گفت آن کار (قتل مرد قبطی هنگام درگیری با مردی سبطی) را تو انجام دادی، گفت: (فعلتها اذا و أنا من الضالین )سوره شعراء (26)، آیه 20. "آری ! من چنین عملی را مرتکب شدم و در آن هنگام من از گمراهان بودم."

برای روشن شدن پرسش فوق توجه به سه نکته ضروری است:

1 - در این که آیا عصمت به معنای عصمت از گناه است یا عصمت از اشتباه یا هر دو، اختلاف نظرهایی وجود دارد و برخی از اهل سنت، عصمت را از گناه می‎دانند نه از اشتباه، و بدین ترتیب نافرمانی آدم و خطای یونس و موسی (ع) را توجیه می‎کنند. ما فعلا در مقام بحث و نظر پیرامون این نظریه نیستیم و به توضیحات و پاسخهای زیر اکتفا می‎کنیم.

2 - اوامر و نواهی خداوند همه در یک سطح و درجه نیستند، برخی واجب اند و بعضی دیگر مستحب، و حتی برخی از آنها مفاد جواز و اباحه دارند. در نواهی هم همین گونه است. دو نوع نهی وجود دارد: نهی تحریمی و نهی کراهتی. یعنی نهی در جایی بر حرمت دلالت می‎کند و حتما باید از آنچه نهی شده اجتناب شود، و در