آیت‌الله منتظری

درونی و روحیه ترس از خدا دارد، خود را از انجام کارهای زشت حفظ می‎کند؛ و در عین حال ممکن است زمانی نفس او طغیان کند و مرتکب گناه شود، اما وقتی توجه پیدا کرد پشیمان شده و توبه می‎کند. حال اگر ملکه پرهیز از گناه و ترس از خدا به قدری در او قوی باشد که در هیچ شرایطی از فرمان خدا سرپیچی نمی کند، چنین حالتی را "عصمت" می‎گویند که بالاتر از عدالت است. عصمت این است که فرد از چنان قوه درونی و روحیه ای برخوردار باشد که هرگز گناه نکند؛ در حقیقت به درجه ای رسیده که از گناه تنفر دارد و هرگز خود را به آن آلوده نمی کند. امام صادق (ع) درباره عصمت فرموده است: "المعصوم هو الممتنع بالله من جمیع محارم الله و قد قال الله - تبارک و تعالی - (و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم ) سوره آل عمران (3)، آیه 101) ." مجلسی، بحارالانوار، ج 25، ص 194) و 195، حدیث 6. "معصوم کسی است که بر اثر لطف خدا از تمامی حرامها خودداری کند؛ - همان گونه که - خداوند فرموده است: هر کس به خدا متمسک شود، همانا به راه مستقیم رهنمون شده است."

منشاء عصمت

عصمت دو منشاء دارد: اول لطف خداوند که شامل حال بندگان خاصی می‎شود و با آن خلاف و گناهی انجام نمی دهند؛ و دوم آگاهی و نیز کمال ایمان است. اگر کسی به درجه ای از ایمان و آگاهی برسد که حقایق امور برای او کشف و معلوم گردد و در نتیجه از هر گونه گناه و در هر شرایطی خودداری نماید، به مقام عصمت نایل شده است. ایمان و آگاهی انسان را از ارتکاب خلاف باز می‎دارد. بازدارندگی ایمان و آگاهی شخص معصوم در اجتناب از گناه و خطا را می‎توان به کسی تشبیه کرد که یقین داشته باشد مثلا مایعی سم کشنده است، بنابراین هرگز آن را نمی نوشد. در این صورت منشاء عصمت یک نیروی خارجی و یا اقتضای طبیعت قهری معصوم نیست.انتخاب آگاهانه و کمال فرد است که او را از دیگران متمایز می‎کند و به او مقام عصمت می‎دهد.