پس موجود میشود." (... و لولا کلمة سبقت من ربک لقضی بینهم...)سوره هود (11)، آیه 110) . "و اگر وعده ای از جانب پروردگار پیشی نگرفته بود، قطعا میان آنان داوری شده بود." قضای الهی به معنای قطعی شدن امری از سوی خداوند است. و همه چیز عالم حتی اعمال انسانها را شامل میشود.
"قدر" اندازه گیری یا سنجش است. قدر الهی به معنای نسبت حدود اشیا با ذات باری تعالی است. (و خلق کل شئ فقدره تقدیرا).سوره فرقان (25)، آیه 2؛ "و هر چیزی را بیافرید و آن را اندازه نهاد، اندازه ای درست و تمام." در روایتی از امام کاظم (ع) نقل شده است که فرمود: "قدر" تقدیر چیزی در طول و عرض آن است، و "قضاء" امضا و حکم قطعی است.کلینی، کافی، ج 1، ص 150، حدیث 1) . تفاوت تقدیر با قضا در این است که تقدیر برنامه ریزی و تهیه مقدمات است، و قضا علت تام پدید آمدن اشیا است. "قدر" برنامه ریزی و اندازه گیری کار، و "قضا" حتمیت آن را میرساند. چنین اندازه گیری شامل همه چیزسوره قمر (54)، آیه 49. و پدیده های خاص مانند خورشید،سوره یس (36)، آیه 38. ماه،سوره یس (36)، آیه 39. نزول باران سوره مؤمنون (23)، آیه 18) . و... است و شامل افعال انسان و حوادث عالم نیز میشود. تقدیر اندازه گیری هر چیزی است که خدا برای آنها در نظر گرفته و اندازه دارای مقدماتی است، و بنابراین با تغییر آنها اندازه نیز ممکن است تغییر کند. مثلا صدقه، دعا، احسان و صله رحم موجب تغییراتی در تقدیرات میشود. رتبه تقدیر پیش از قضا است. هرکاری اول بررسی و اندازه گیری میشود و سپس مورد تصمیم گیری نهایی قرار میگیرد.
قضا و قدر همان گونه که در روایات آمده، راهی تاریک و دریای عمیقی است که نباید چندان در آن غور کرد. شیخ صدوق (ره) در روایتی آورده است: "مردی نزد امام علی (ع) آمد و از آن حضرت درباره قدر پرسید. امام جواب داد: قدر دریای
.jpg)
