آیت‌الله منتظری

مشیت خدا

خداوند قبل از این که خلق کند و یا چیزی را به عرصه وجود آورد، آن را تمشیت و برنامه ریزی می‎کند. همه رخدادها و تحولات عالم بسته به مشیت خداست. چنین امری از صفات فعل خداست؛ و بنابراین بسته به انجام امور می‎باشد. از یک سو خداوند برای انجام افعالش آنها را رقم می‎زند و بعد به وجود می‎آورد؛ و از دیگر سو اعمال بندگان تحت مشیت و اذن اوست و بدون آن امکان وقوع ندارد. از امام صادق (ع) نقل شده است که: "خلق الله المشیة قبل الاشیاء ثم خلق الاشیاء بالمشیة"صدوق، التوحید، ص 339، حدیث 8. "خداوند پیش از آن که جهان را بیافریند مشیت و برنامه و تدبیر را آفرید، و سپس جهان را بر اساس همان مشیت خلق کرد." به عبارت دیگر کارهای خدا در جهان بر اساس برنامه ریزی است و این برنامه ریزی است که تحقق و عینیت پیدا می‎کند و در مرحله عمل نظارت می‎کند.

قضا و قدر

"قضا" در لغت فیصله دادن است. این کلمه در قضاوت زیاد استعمال می‎شود؛ برای این که فیصله پیدا کردن اختلافات به وسیله قضاوت است. در عین حال واژه "قضا" وقتی با "قدر" به کار می‎رود، معنای قضاوت را ندارد. قضا در قرآن گاهی به معنای الزام و تشریع است سوره اسراء (17)، آیه 23. و گاهی معنای قضاوت می‎دهدسوره غافر (40)، آیه 20. و به معنای تمام شدن شرایط و علل سوره بقره (2)، آیه 117) . و تمام شدن نیز آمده است.سوره قصص (28)، آیه 29. در قرآن این کلمه و مشتقاتش بیشتر در نهایی کردن و قطعی ساختن به کار رفته است. (و اذا قضی أمرا فانما یقول له کن فیکون )سوره بقره (2)، آیه 117) . "و چون خداوند به کاری اراده فرماید فقط می‎گوید موجود باش،