در صورتی که آیه (فاقتلوا المشرکین...) فقط اهل حرب یعنی کفار غیر معاهد و غیر ذمی را در بر میگیرد. پس با توجه به این که بین دو آیه مذکور تعارضی با یکدیگر در دلالت وجود ندارد نمی توان گفت که آیه مورد بحث توسط آیه (فاقتلوا المشرکین ) نسخ شده است.المیزان، ج 19، ص 234.
البته اگر کفار حربی را در اصطلاح فقهی آن - یعنی همه غیرمسلمانانی که معاهد یا در ذمه مسلمانان نباشند - معنا کنیم، این اشکال به صاحب تفسیر المیزان وارد است که آیه احسان اطلاق دارد و به ویژه با توجه به آیات قبل و بعد از آن، شامل همه کسانی میشود که در صدد قتال و محاربه با مسلمانان نبوده اند؛ اعم از این که اهل ذمه و معاهد باشند یا نباشند. و برای مقید ساختن آیه به دسته ای خاص وجهی به نظر نمی رسد؛ مخصوصا این که در آن از عدالت نیز سخن به میان آمده است که حسن آن نسبت به همه موجودات میباشد. گذشته از این که صحت اطلاق "مشرک" به اهل کتاب در لسان آیات قرآن، معلوم نیست.
[عدم امکان تحمیل عقیده ]
قطع نظر از دلالت نمونه آیاتی که گذشت این نکته قابل توجه است که اساسا تحمیل عقیده - هر چند حق باشد - امری غیر منطقی و غیر معقول است؛ زیرا امور قلبی و اعتقادی در اختیار انسان نیست تا بتوان با زور و اکراه آن را به وجود آورد یا از بین برد. قرآن نیز صریحا میفرماید: (لا اکراه فی الدین) سوره بقره (2)، آیه 256. "در دین هیچ اکراهی نیست"
.jpg)
