آیت‌الله منتظری

[رابطه حکومت دینی و خشونت ]

پرسش نهم: چه رابطه ای میان "حکومت دینی" و "خشونت" برقرار است ؟ برخی معتقدند اگر اکثریت مردم از پذیرش اسلام یا حکومت دینی روی گردانند، اقلیت حاکم "تکلیف" دارند که اکثریت را مرعوب یا سرکوب کنند و "نظام اسلامی" را حفظ نمایند. با توجه به سیره پیامبراکرم (ص) در برخورد با مخالفان سیاسی همچون یهود بنی قریظه و منافقان، و نیز آیات متعدد قرآن کریم که از آنها برخورد تند با منافقان و مخالفان استفاده شده است، نظر حضرتعالی چیست ؟

جواب: اسلام و حکومت دینی هیچ گاه با خشونت - به معنای متداول آن - سازگار نیست. و اصولا اسلام اجباری در بعد عقاید و اخلاق نه امکان دارد و نه ارزش، یعنی با زور نمی توان کسی را بر عقیده ای داشت یا موصوف به صفات پسندیده اخلاقی نمود؛ گرچه در بخش احکام فرعی غیر تعبدی چنین امری ممکن است و گاه لازم نیز می‎باشد. ولی همان گونه که مکرر گفته شد، اساس مشروعیت حاکمیت دینی برای غیر معصومین (ع) انتخاب اکثریت مردم است، و تحقق خارجی حکومت نیز حتی برای معصومین (ع) وابسته به پذیرش مردم است؛ و چنان که گفته شد سیره پیامبراکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و ائمه معصومین (ع) این بوده است که در صورت عدم پذیرش مردم به تشکیل حکومت دینی اقدام نمی کردند چرا که اساسا شرط و امکان تحقق حکومت در این فرض مفقود است.