آیت‌الله منتظری

نکته سوم: معنای تعزیر و مقصود از آن.

از تتبع در اکثر کلمات اهل لغت به دست می‎آید که در مفهوم تعزیر، ضرب و زدن ملاحظه نشده است، بلکه اکثرا تعزیر را به منع، تأدیب، رد و ملامت نمودن و یاری کردن معنا کرده اند. و این که دیده می‎شود در معنای تعزیر در بعضی کلمات اهل لغت و فقها و یا بعضی روایات عنوان ضرب ذکر شده است از باب ذکر مصداق شایع منع و تأدیب و ملامت کردن است؛ و نیز از آن جهت است که ضرب آسان ترین وسیله ای است که همیشه در اختیار همه کس می‎باشد؛ و نیز با فرهنگ و عادات قرون گذشته نیز متناسب تر بوده است؛ نه این که تعزیر از معنای اولی خود در لغت نقل شده باشد و یا تعزیر به عنوان حقیقت شرعیه معنای ضرب در آن ملاحظه شده باشد.

بنابراین هر آنچه را که موجب منع و تأدیب گناهکار و رد او از حالت گناه گردد، شامل می‎شود؛ حتی مانند توبیخ یا غلظت کلام و یا عبوس نمودن چهره و یا نصیحت کردن و یا توجه دادن شخص گناهکار به گناه خود و امثال اینها. در روایتی از حضرت امیر(ع) آمده است که: "رب ذنب مقدار العقوبة علیه اعلام المذنب به".غرر و درر، ج 4، ص 73، حدیث 5342. در این روایت همان اعلام نمودن گناه به شخص، نسبت به بعضی افراد عقوبت و تعزیر او به شمار آمده است.

ضمنا در بعضی روایات به جای "تعزیر" لفظ "عقوبت" ذکر شده است؛ مانند همین روایت.