صفحه ۱۱۹

بدیهی است طبق آنچه ذکر گردید تصدی پست های غیرکلیدی که چنان سلطه ای را از سوی غیرمسلمان بر مسلمان نداشته باشد هیچ منع شرعی ندارد.

ب: زنان و مردان در استفاده از حقوق انسانی و فطری مساوی هستند؛ اما به چند نکته باید توجه شود:

1 - معمولا هر حقی طرفینی است؛ یعنی اگر کسی بر دیگری حقی دارد او هم بر این شخص حقی دارد و هر حقی برای یک طرف مستلزم تکلیفی است برعهده طرف دیگر. مثلا اگر مرد بر همسرش حقی دارد او هم متقابلا حقی بر شوهرش دارد و حق هر کدام مستلزم تکلیفی است بر عهده دیگری. همچنین است حقوق متقابل پدر و مادر و اولاد و نیز حکومت و مردم.

تنها موردی که می‎توان حق بدون تکلیف را فرض و قبول کرد، در مورد خدای متعال است که بربندگان خود حقوقی دارد ولی در مقابل، به کاری که مأمور به انجام آن باشد مکلف نیست؛ هرچند از روی فضل و رحمت بیکران خود همواره فیض و رحمت خویش را بربندگان گسترانیده بلکه برخود واجب دانسته است: (کتب ربکم علی نفسه الرحمة) .سوره انعام (6)، آیه 54.

2 - هر حق و تکلیفی برای مرد و زن باید بر اساس عدالت باشد؛ و عدالت به معنای تساوی زن و مرد در همه جهات نیست. بلکه به این معناست که به هر کس هر آنچه استحقاق دارد داده شود و به آنچه

ناوبری کتاب