آیت‌الله منتظری

نیازها دگرگون شده است، باید در فقه اسلامی با استفاده از همان روش اجتهاد سنتی و با استناد به آیات و روایات از دو جهت تحول و بررسی جدید ایجاد شود:

1 - بررسی تازه در اصول و قواعد فقه. امروز با وجود نیازها و پرسش های جدید که در گذشته مطرح نبوده اگر اصول و مبانی مورد بازنگری قرار گیرد و در احکام غیر تعبدی اسلام که مصالح و مفاسد آنها مخفی نباشد به جستجوی ملاکات این گونه احکام و روش کشف آنها با استفاده از متون دینی و سیره معصومین (ع) و شناخت شرایط زمانی و مکانی صدور احکام پرداخته شود، به یقین نکات تازه و احکام جدیدی به دست خواهد آمد که پاسخگوی نیازهای امروز جامعه اسلامی خواهد بود.

2 - تحول در تنظیم ابواب فقه و ایجاد باب های جدید بر اساس استنباطهای جدید که بتواند همه ابعاد مسائل ازجمله حقوق و آزادی های جامعه را در بستر تعالیم اسلامی پیش بینی و تضمین کند. اموری که در گذشته به این شکل مطرح نبوده است؛ مانند حقوق کارگران، احزاب و تشکل های دیگر، رسانه ها و... .

ثانیا: به نظر می‎رسد ملاک و شاخصه حقوق اساسی و فطری، فرا زمانی و مکانی بودن آنها و ثبات و دوام آنها در همه شرایط و احوال و در جوامع مختلف با تفاوت های آنها در فرهنگ و دین و آداب و سنن است. این گونه حقوق که ناشی از جغرافیای خاص و زمان مشخصی نیست، اصولا ناشی از مصالح ذاتی انسان هاست و صرف