آیت‌الله منتظری

آیات و روایات و سیره پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) هیچ جایی دیده نشده که چنین بردگی را تجویز کنند.

اما صورت دیگری که در آن عصر معمول بوده، در جایی بود که جنگ اتفاق می‎افتاد و افرادی از دشمن را زنده اسیر می‎گرفته اند، کاری که هم اکنون در تمام جنگ ها مرسوم است که افرادی را از طرف مقابل به اسارت می‎گیرند. در آن زمان این اسیران بندگان لشکر مقابل می‎شده اند و باید با کار کردن و راه های دیگر خود را آزاد کنند، وگرنه در اختیار دولت ها و از آن جمله در جنگ های مسلمانان از آن بیت المال مسلمین بوده اند. این نوع اسیر گرفتن که در قرآن در چند آیه به آن اشاره شده (از جمله آیات 67 و 70 سوره انفال) نوعی روش نگهداری اسرا بوده است، که در اسلام قوانینی برای رعایت حقوق و شئون آنها آمده است؛ مانند حق خوراک و پوشاک، عدم اذیت و آزار و چگونگی آزاد شدن آنها.

این نکته نباید از نظر دور بماند که شیوه تعامل با بردگان در اسلام آن چنان شایسته بوده که در شهرهای اسلامی جمعی از فقهای بزرگ آن عصر از بردگان بودند؛ مانند حسن بصری، ابن سیرین، عطا، مجاهد، سعید، سلیمان، زید بن اسلم، نافع، ربیعة الرأی، طاووس و عطار بن عبدالله؛ و مادر برخی از ائمه (ع) نیز از همین کنیزان آزاد شده و پاکدامن بوده اند. و جمعی دیگر نیز پیشینه بردگی داشته اند و با آزاد شدن در جمع علما و قاریان جهان اسلام قرار گرفته اند.

این که در جنگ برای شکست دشمن افرادی از آنها را بگیرند، روشی بوده که در آن عصر در همه کشورها رایج بوده است و افرادی را