کنکاش و اطلاع از آنها و یا افشای آن نوعی تعرض و دخالت درباره دیگران است. علاوه بر آن به واسطه تجسس اسرار مردم، امنیت و آسایش خاطر از آنان سلب خواهد شد.از این رو اطلاع از اسرار آنها حرمت شرعی و عقلی دارد.
بر همین اساس میتوان هرگونه تفتیش عقاید افراد جامعه را که نوعی دخالت و تعرض در داخل و باطن آنان است حرام دانست.
حق عفو و گذشت نسبت به لغزشها
این حق در رابطه با نحوه تعامل حاکمیت و مردم است و نسبت به موافق حاکمیت و مخالف آن یکسان میباشد. خداوند در قرآن خطاب به پیامبر(ص) فرموده است: "- ای پیامبر - به خاطر رحمت خداوند تو با آنان با نرمش رفتار میکنی، و اگر خشن و سخت دل بودی همانا از اطراف تو پراکنده میشدند؛ پس آنان را ببخش و برایشان طلب مغفرت کن و در کارها(ی عمومی) با آنان مشورت نما... ." (فبما رحمة من الله لنت لهم، و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک، فاعف عنهم واستغفر لهم و شاورهم فی الامر...)؛ آل عمران (3): 159.
و حضرت امیر(ع) در نامه خود به مالک اشتر فرمودند: "لغزشهای آنان چه بسا زیاد باشد و برآنان عیوبی عارض شود و بسا به عمد یا به خطا خلافهایی از آنان سرزند، ولی تو همان گونه که میخواهی خداوند عفو