صفحه ۱۳۰

و زمین را با پراکندن زباله و یا با آزمایشهای اتمی آلوده نماید به طوری که سلامت انسانها در معرض خطر قرار گیرد؛ بلکه نباید حیات گیاهان و جانوران را نیز به مخاطره اندازد. انسان حق ندارد اموال و اشیائی را که قابل استفاده اند اتلاف نماید؛ به عنوان مثال حق ندارد گوشت قربانی حج را بی جهت دفن کند یا بسوزاند، و یا مازاد تولید گندمش را به دریا بریزد در حالی که گرسنگان بسیاری در دیگر نقاط جهان به سر می‎برند. همچنین حق ندارد به گونه ای بیش از حد و بی رویه از منابع طبیعی همچون: جنگلها و دریاها، و منابع زیرزمینی همچون: آب، نفت، گاز، معادن و نظایر آن استفاده کند که آیندگان از آنها محروم شوند؛ زیرا آیندگان نسبت به منابع طبیعی خدادادی حق دارند و همه در مقابل آنها مسئول هستند. نسل های آینده گرچه اکنون بالفعل موجود نیستند، ولی شارع مقدس برای آنها نیز در این منابع حق قرار داده و در حقیقت آنها در مالکیت نسبت به منابع فوق با ما شریک می‎باشند و ما باید این حق را رعایت کنیم.

حقوق حیوانات

حیوانات نیز بر انسان حقوقی دارند. در روایتی پیامبراکرم (ص) برای چهارپایان چندین حق را برشمرده اند: تأمین فوری آب و غذای حیوانی که در اختیار انسان قرار دارد، و نیز مراعات توان حیوان برای بهره کشی و سوار شدن بر آن، و اینکه صورت آن مورد ضرب قرار

ناوبری کتاب