آیت‌الله منتظری

اتمام حج عذر او برطرف شد - چه قبل از احرام باشد یا بعد از آن - باید خودش حج را بجا آورد.

(مسأله 103) اگر از میت مالی نزد کسی به قرض یا امانت یا عاریه یا به نحوی دیگر وجود داشته باشد و می‎داند که حجة الاسلام به عهده میت می‎باشد و ورثه او از نایب گرفتن برای او استنکاف دارند، در این صورت می‎تواند از آن مال یک حج میقاتی، و اگر ممکن نیست یک حج بلدی به کمترین اجرت برای میت استیجار نماید و یا خودش انجام دهد؛ ولی با دسترسی به حاکم شرع بنابر احتیاط واجب از او اذن بگیرد و بقیه پول میت را به ورثه او برساند.

(مسأله 104) ذمه منوب عنه فارغ نمی شود مگر به اینکه نایب اعمال را به طور صحیح انجام دهد؛ پس مجرد نایب گرفتن کافی نیست. و اگر نایب در راه حج از دنیا برود باید دیگری را نایب بگیرند؛ بلی اگر نایب بعد از احرام عمره تمتع و داخل شدن در حرم حد حرم در پاورقی مسأله «76» بیان شده است.، در حرم از دنیا برود عمره و حج او صحیح و از منوب عنه کفایت می‎کند؛ هر چند اجرای این حکم در نایب مجانی و نیز در غیر عمره تمتع و حجة الاسلام خالی از اشکال نیست. و اگر نایب بعد از احرام و قبل از داخل شدن در حرم و یا پس از احرام و داخل شدن در حرم، در غیر حرم از دنیا برود کافی بودن آن محل اشکال است.

(مسأله 105) "نایب" یا اجیر می‎شود بر فارغ کردن ذمه میت، یا اجیر می‎شود بر اعمال و مناسک حج که از جمله آنها احرام است، یا اجیر می‎شود بر مجموع رفتن و برگشتن و همه اعمال، و یا اجیر می‎شود بر انجام حج صحیح .

پس در فرض اول از چهار فرض مذکور اگر اجیر پیش از