صفحه ۱۷

گزاف، کمتر بهره می‎بریم. و بسا جز یک سری اعمال تکراری و اوراد مخصوص، از خواص معنوی و آثار اجتماعی آنها چیزی عائد ما نمی شود.

بالاتر از همه مسائل گذشته، حج یک آزمون بزرگ الهی و زمینه ساز تحول معنوی و تحرک باطنی حج گزاران است که باید از گناهان گذشته خود توبه کنند و نسبت به آینده خویش تجدید نظر نمایند؛ و با پذیرفتن مشقت راه و تحمل مشکلات و انفاق مال و چشم پوشی از لذتهای جسمانی، خود را در برابر آزمایش الهی قرار دهند؛ و بدانند که این سفر، سفر روحانی و معنوی است نه سیر و سیاحت و تفریح .

درباره این جنبه حج، یعنی اسرار روحی اعمال و مناسک آن، علماء اعلام و بزرگان اهل معرفت کتابها نوشته اند که خوب است حجاج محترم پیش از قصد سفر آنها را مطالعه کنند؛ و ما در اینجا به نقل حدیثی از حضرت امام صادق (ع) از کتاب مصباح الشریعة مصباح الشریعة، باب 21 با ترجمه و توضیحاتی کوتاه قناعت می‎کنیم؛ باشد که اهل معنا از آن بهره برند و این فقیر بی بضاعت را نیز هنگام توجهات خود به یاد آورند:

"قال الصادق (ع): اذا أردت الحج فجرد قلبک لله عزوجل من قبل عزمک من کل شاغل و حجب کل حاجب. و فوض امورک کلها الی خالقک، و توکل علیه فی جمیع ما یظهر من حرکاتک و سکناتک، و سلم لقضائه حکمه و قدره، و ودع الدنیا و الراحة و الخلق."

حضرت امام صادق (ع) فرمودند: "چون خواستی حج بجا آوری پیش از تصمیم نهایی و شروع در عمل، دل خود را متوجه خدا کن و آن را از هر گونه مشغول کننده و باز دارنده ای نگه دار؛ و همه کارهای خود را به آفریدگارت واگذار؛ و در همه مراحل

ناوبری کتاب