آیت‌الله منتظری

یعنی: "خداوند در تشریع فریضه حج، مردم را به چیزی مأمور ساخت که علاوه بر تعبد و اطاعت دینی، مشتمل بر مصالح و منافع دنیوی نیز می‎باشد.

پس اجتماع و گردهمایی مسلمانان را با ملیتهای مختلف از شرق و غرب عالم در مراسم حج واجب کرد تا مسلمانان یکدیگر را بشناسند (و با تفاهم به اتحاد برسند و به حل مشکلات اجتماعی بپردازند) و هر یک از داد و ستد با دیگری بهره مند گردد؛ و طبقات مردم در سایه این رفت و آمد از یکدیگر استفاده کنند.

همچنین آثار و اخبار پیامبر و دستورات اسلامی شناخته شود و فراموش نگردد. و اگر این زمینه شناخت ملتها و تبادل فکری و انتقال منافع و دستاوردها فراهم نمی شد و هر ملتی تنها روی منافع و مصالح خود سخن می‎گفت و از سایر ملتها غفلت می‎ورزید، مسلما ملتها و کشورهای اسلامی هلاک می‎شدند و باب تجارت و اقتصاد مسدود می‎شد و اخبار و آثار پیامبراکرم (ص) منتشر نمی شد و شما امروز از آنها اثری نمی دیدید؛ این است علت تشریع حج."

و در خبر "فضل بن شاذان نیشابوری" از حضرت امام رضا(ع) پس از بیان جنبه های روحی و معنوی حج می‎فرماید: "مع ما فی ذلک لجمیع الخلق من المنافع لجمیع من فی شرق الارض و غربها، و من فی البر و البحر ممن یحج و ممن لم یحج من بین تاجر و جالب و بائع و مشتری و کاسب و مسکین و مکار و فقیر، و قضاء حوائج اهل الاطراف فی الموضع الممکن لهم الاجتماع فیه، مع ما فیه من التفقه و نقل اخبار الائمة علیهم السلام الی کل صقع و ناحیة ." وسائل الشیعة، کتاب الحج،باب «1» از ابواب "وجوب الحج و شرائطه"، حدیث 15.