آیت‌الله منتظری

غیر محرم؛ هر چند ممکن است حرمت آنها نسبت به کسی که در حال احرام است شدیدتر باشد.

(مسأله 360) از حکم گذشته چند مورد استثناء شده است:

اول: گیاهانی که در اثر راه رفتن انسان و حیوانات و وسیله های نقلیه بدون قصد کنده یا له می‎شوند.

دوم: جایز است شتر و سایر حیوانات را در علفها و گیاهان حرم رها کنند تا بچرند؛ ولی چیدن و جمع کردن علفهای حرم برای آنها محل اشکال است.

سوم: درختهای خرما و درختهای میوه

چهارم: درختها و گیاهانی که خود انسان آنها را کشت می‎کند.

پنجم: درختانی که در ملک یا منزل انسان می‎رویند؛ اما کندن درختهایی که پیش از تملک یا خریدن منزل یا ملک در زمین بوده جایز نیست. چنانکه کندن گیاهانی که در منزل و ملک انسان خودبخود می‎رویند نیز خالی از اشکال نیست.

ششم: "اذخر" و آن نام گیاهی است خوشبو که از آن معمولا برای پوشش بامها استفاده می‎کرده اند.

(مسأله 361) درختی که ریشه آن در حرم و شاخه هایش در خارج حرم، یا ریشه آن در خارج حرم و شاخه هایش در حرم می‎باشد حکم درخت حرم را دارد.

(مسأله 362) کندن و بریدن گیاه و درخت خارج حرم در حال احرام مانعی ندارد.

(مسأله 363) در مواردی که کندن یا بریدن گیاه و درخت در حرم جایز نیست بنابر مشهور کفاره کندن درخت بزرگ ذبح یک گاو، و کفاره کندن درخت کوچک ذبح یک گوسفند است؛ و کفاره بریدن قسمتی از درخت قیمت آن قسمت می‎باشد که باید آنها را صدقه بدهند؛ و در کندن گیاه استغفار کافی است. ولی