آیت‌الله منتظری

قصاص با مقداری نقیصه و یا زیاده صورت گرفت چه باید کرد؟

(جواب:) در مفروض سؤال، اگر جانی قصد اسقاط ید مجنی علیه را داشته و یا غالبا چنین عملی به قطع ید می‎انجامد مجنی علیه می‎تواند به قطع ید جانی قصاص کند و گرنه نسبت به قطع ید شبه عمد محسوب است و قصاص جایز نیست و قصاص باید به وسیله ای باشد که موجب هلاکت نفس یا زیاده جرح یا تلف عضو دیگری نشود و به آلتی قابل کنترل باشد مثل سکین پس قصاص به تیراندازی جایز نیست و در موارد شبهه، قصاص جاری نیست و "الحدود تدراء بالشبهات" شامل قصاص نیز می‎شود. بجاست در مورد سؤال، مجنی علیه به دیه اکتفا کند "العفو عند کرام الناس مقبول".

(سؤال) شخصی به وسیله یک اسلحه شکاری تیری شلیک کرده که ساچمه های آن به دست راست طرف مقابل اصابت کرده و پس از معالجات فراوان دست وی قطع می‎گردد؛ آیا کسی که دست را قطع کرده (پزشک) باید دیه آن را پرداخت کند یا کسی که شلیک کرده است ؟ آیا فرد مجنی علیه می‎تواند قصاص کند؟

(جواب:) در مفروض سؤال، قصاص محل اشکال است، چون اصابت به دست مجنی علیه مورد قصد تیرانداز نبوده است و دیه قطع دست بر عهده پزشک نیست، بلکه چون دیه قطع یک دست نصف دیه کامل است که از یک بیستم دیه کامل بیشتر است، از این جهت دیه در فرض سؤال اگر به هیچ وجه قصد اصابت به او را نداشته و مقصر نبوده است بر عهده عاقله جانی است وگرنه بر عهده خود جانی می‎باشد.

(سؤال) با توجه به این که قاتل نسبت به اولیای دم، مهدورالدم فرض می‎شود، آیا اولیای دم برای قصاص قاتل نیاز به اذن ولی امر یا نماینده او دارند و در صورتی که این اذن داده نشود تکلیف چیست ؟

(جواب:) بنابر احتیاط اولیای دم نمی توانند بدون اجازه حاکم شرع جامع الشرایط قصاص کنند و اگر بدون اجازه او اقدام کردند، حاکم شرع می‎تواند در صورت مصلحت آنان را تعزیر کند.