آیت‌الله منتظری

مسائل ارث

(سؤال) اگر دختر 35 از 16 ماترک را به ارث ببرد، کل ارث دختر بیش از 12 می‎شود که در قرآن به طور صریح آمده، که دختر 12 ارث می‎برد؛ آیا می‎شود به دختر بیش از آنچه در قرآن آمده ارث داد یا نه ؟ و آیا این مخالف دستور قرآن نیست ؟ چون آنچه را که خدا دستور داده 12 از ارث بوده و نه بیشتر.

(جواب:) در ارث، یک قسمت فریضه است و یک قسمت از باب رد پرداخت می‎گردد اگر از میت، پدر و مادر و یک دختر باقی باشند فریضه هر کدام از والدین 16 و فریضه دختر نصف مال است طبعا 16 باقی می‎ماند که بین آنها به نسبت سهام تقسیم می‎شود و نام آن "رد" است، در نتیجه به هر یک از والدین 15 مال و به دختر 35 می‎رسد و این از مسلمات فقه شیعه است.

(سؤال) در رابطه با تقسیم ارث اشاره کرده بودید به "باب رد" که یکی از مسلمات شیعه است. مستدعی است توضیحی بفرمایید که از چه هنگام "باب رد" در شیعه وارد شده و به چه دلیل ؟ و اگر ممکن است کتابی را در این رابطه معرفی کنید.

(جواب:) تفصیل در نامه نمی گنجد و به طور اجمال وجوب رد و باطل بودن تعصیب تعصیب از ریشه و ماده عصبه است؛ یعنی خویشان مذکر میت که بی واسطه یا با واسطه مرد با میت نسبت داشته باشند. مورد تعصیب جایی است که مال میت از سهام وارثان زیادتر باشد، اهل سنت می‎گویند: "زاید بر آن به عصبه میت داده می‎شود"، ولی علمای شیعه می‎گویند: "زاید بر سهام به وارثان صاحب سهم داده می‎شود". از باب مثال اگر وارث میت، منحصر به مادر او و یک دختر باشد مال میت دوازده قسمت شده، نصف آن به دختر و یک ششم آن به مادر می‎رسد و ثلث باقی مانده - چهار قسمت دیگر - به نسبت ارث مادر و دختر میت به آنها داده می‎شود؛ یعنی سه قسمت مال دختر و یک قسمت مال مادر است. از مسلمات فقه شیعه است و احدی از علمای شیعه تعصیب را که