آیت‌الله منتظری

زرع زمین صرف نظر کند؛ آیا به صرف احیای اولیه، مالکیت زمین برای تمامی نسل ها در اختیار خاندان او باقی می‎ماند؟ و یا مالکیت (یا اختصاص) مادام الاحیاست ؟

(جواب:) احیای زمینی که بالاصاله موات بوده است موجب مالکیت احیاگر و پس از او ورثه وی، نسبت به کارکرد خود که همان حیات و آبادانی زمین است می‎گردد، ولی مالکیت آنها نسبت به اصل و رقبه محل اشکال است، از این رو اگر زمین را بدون علت موجهی معطل گذارند تا دوباره موات گردد دیگران نیز حق احیا نسبت به آن می‎یابند و در این حال چه بسا حاکم جامع الشرایط می‎تواند زمین را به دیگران واگذار کند.

(سؤال) در کشور افغانستان دولت زمین های مواتی را به افرادی فروخته، یا تملیک می‎کند. از طرفی برخی افراد ادعا می‎کنند که صاحب زمین های فوقند؛ آیا می‎شود از این زمین ها استفاده کرده و آنها را تصرف کرد؟

(جواب:) زمین های مواتی را که دولت و حکومت در اختیار افراد قرار می‎دهد تصرف در آنها مانعی ندارد و مدعیان سابقه ملکیت باید دعوای خویش را اثبات کنند و مجرد ادعا مثبت حق نیست.

(سؤال) قطعه زمینی چند سال پیش توسط پدر این جانب، تصرف، احیا و محصور گردیده است. در اطراف آن هم زمین هایی شور و لم یزرع و سنگلاخی فراوان وجود دارد. اخیرا افرادی پیدا شده اند که ادعای مالکیت آنها را دارند و اسناد دست نویس قدیمی هم در دست آنهاست. از سویی برخی ادعا می‎کنند که این زمین ها وقف حضرت ابا عبدالله (ع) بوده، اما در اداره اوقاف ثبت نشده است. لطفا بفرمایید: آیا زمین از صاحب سند است یا وقف و یا از آن کسی است که آن را آباد کرده ؟

(جواب:) زمین های موات که در حریم شرعی زمین محیاة نباشند ملک شخص خاصی نیست، هرچند برای آن سند صادر کرده باشند و وقف نسبت به آنها باطل است و زمین های احیا شده و حریم شرعی آنها، متعلق به احیا کننده ها و مالکین آنهاست و دیگری حق مزاحمت ندارد و طبعا مالک شرعی می‎تواند ملک خود را وقف کرده یا به دیگری منتقل کند.