آیت‌الله منتظری

دلیل آن که هیچ جایی نیز ثبت نگردیده است. حال سؤال این است: اولا: آیا با توجه به فوت فرزند واقف پیش از وقف زمین، آیا این وقف لازم الاجراست یا نه ؟ چرا که موضوع وقف؛ یعنی اولاد فوت کرده و هیچ ورثه ای از اولاد نیز باقی نمانده است. ثانیا: با توجه به ارث رسیدن این زمین بین دختر و پسر و برادرزاده واقف، این زمین چنانچه وقف است، آیا بین دختر و پسر متوفی فعلی توزیع و تقسیم می‎شود؟ ثالثا: آیا وقف اولاد در اولاد در صورت صحت وقف صرفا به فرزند ذکور می‎رسد؟ رابعا: با توجه به تغییر کاربری و نبود وقف نامه در صورت صحت وقف، اگر نتوان هیچ استفاده ای جز استفاده کشاورزی کرد تکلیف چیست ؟

(جواب:) 1 - روشن است وقف برای اولاد در اولاد در فرض مذکور که واقف در زمان وقف و پس از آن فرزند یا نوادگانی نداشته است معنای صحیح و معقولی ندارد، مگر آن که قرائنی وجود داشته باشد که منظور، وقف اولاد در اولاد ورثه او، یعنی برادر و خواهر و اولاد آنان بوده است همان طور که به احتمال قوی همین معنا، منظور واقف بوده است. در هر صورت اگر احراز شود که وقف به صورت اول بوده، باطل و بی اثر است و زمین مذکور حکم سایر ترکه را دارد و در صورت شک در جهت وقف یا موقوف علیهم (البته اگر اصل وقف با شیاع مفید علم یا اقرار ذی الید و مانند آن اثبات شود) باید به مصرفی برسد که از بین موارد احتمال قدر متیقن نظر واقف است که بعید نیست در فرض مذکور قدر متیقن همان اولاد برادر و خواهر واقف، با لحاظ صرف مقداری از آن در جهت مراسم حضرت سیدالشهدا(ع) می‎باشد.

2- در فرض صحت وقف و با توجه به آنچه در جواب اول گذشت ظاهرا زمین به همه ورثه نسل اول، یعنی به همه فرزندان برادر و خواهر واقف می‎رسد.

3- ظاهرا فرقی بین فرزندان ذکور و غیره نیست.

4- استفاده در جهت کشاورزی مانعی ندارد.