آیت‌الله منتظری

مسائل قرض

(سؤال) در برخی از مجتمعات، تعدادی دور هم جمع می‎شوند و هر کدام مقداری پول به عنوان امانت نزد فردی جمع می‎کنند و هر دفعه بر حسب قرعه آن پول جمع شده به یک نفر تعلق می‎گیرد و اگر اسم کسی یک بار درآمد بار دوم دیگر پول به او تعلق نمی گیرد. این گونه قرض الحسنه ها چه حکمی دارد؟

(جواب:) قرض دادن به صندوق اگر مشروط به قرض دادن به او باشد محل اشکال است، ولی اگر قرض نیست، بلکه پول ها به عنوان امانت نزد کسی جمع می‎شود تصرف در آنها با رضایت صاحبان پول بی مانع است.

(سؤال) شخصی یک برادر صغیر و یک برادر بزرگ تر از خود داشته و اموال آن دو را تصرف کرده است. برادر بزرگ تر بعد از اطلاع از تصرف، اجازه در تصرف داده و برادر کوچک تر نیز پس از بلوغ اعلان نارضایتی نکرده است. از حسن اتفاق، این اموال ترقی زیادی یافته و فعلا این شخص مرحوم شده است. وی به ورثه خود وصیت کرده که به گفته دیگران که می‎گویند: تو مستطیع هستی گوش ندهید، چون من به برادرانم مدیونم و آن دو را راضی نمایید و چون برادران متوفی در خارج از ایران زندگی می‎کنند؛ آیا ورثه برادر متوفی می‎توانند بدون اجازه دو برادر دیگر در آن اموال تصرف کرده و یا برای وی حج به جا آورند؟

(جواب:) اموال برادران غایب تا زمانی که به ناقل شرعی از قبیل: بیع، صلح و هبه به برادر حاضر منتقل نشده از خود آنهاست و برادر حاضر و ورثه او سهمی در آنها ندارند و تنها مزد زحماتی را که متحمل شده اگر قصد تبرع و مجان نداشته حق مطالبه دارد. و مستطیع بودن یا نبودن برادر حاضر به لحاظ اموالش باید بررسی شود.