آیت‌الله منتظری

(سؤال) این جانب وکیل هستم و در بعضی از قراردادها با افراد حقیقی و حقوقی از آنها چک یا سفته دریافت می‎کنم. در بسیاری از موارد با این که موکلین، تمکن مالی دارند، اما چک ها را پاس نمی کنند و این امر طوری است که بعضا ماه ها یا سال ها به طول می‎انجامد. اخیرا در ضمن قرارداد خود چنین ذکر کرده ام: "خریدار قبول کرد که در صورت تأخیر در پرداخت وجه چک در سررسید ماهیانه، فلان درصد به عنوان خسارت پرداخت کند و...". آیا این قید مذکور شرعی است یا ربوی ؟ و همچنین آیا مبلغ درج شده در قراردادها به عنوان وجه التزام با خسارت تأخیر در تأدیه یکسان است و یا وجه التزام در صورت فسخ قرارداد به فروشنده تعلق می‎گیرد؟

(جواب:) بابت دیر پرداخت طلب اضافه گرفتن چه با شرط باشد یا بدون شرط ربا و حرام است. بله اگر در عقد معامله شرط کنند که در صورت تأخیر در پرداخت خیار فسخ معامله را داشته باشند صحیح است و می‎تواند فروشنده معامله را فسخ کند. همچنین وجه التزام اگر در عقد معامله شرط شده باشد که طرفی که می‎خواهد معامله را فسخ کند باید فلان مبلغ را بپردازد مانعی ندارد.

(سؤال) آیا بهره ای که بانک های خارجی می‎دهند حرام است ؟

(جواب:) اگر معاملات شرعی انجام شود حلال است، ولی ربا حرام است چه در داخل و چه در خارج؛ آری گرفتن سود از کفار حربی که خودشان با رضایت می‎دهند مانعی ندارد.

(سؤال) چند سال پیش به منظور خرید زمین به بانک مراجعه کرده تا وام دریافت کنم. بانک هم وعده دو ماهه داد، لذا برای این که معامله زمین انجام گیرد از یکی از دوستان مبلغ یک میلیون و هفتصد هزار تومان قرض گرفتم بدون این که صحبت یا نوشته ای در مورد سود پول باشد. پس از دو ماه بانک اعلام کرد که به شما وام تعلق نمی گیرد، لذا با صاحب پول در میان گذاشتم قرار شد با پول کار کنم و مقداری به وجه مذکور اضافه کنم. پس از یک سال پانصد هزار تومان و سپس یک صد هزار تومان و بعد از آن هم همه یک میلیون و هفتصد هزار تومان را پرداخت کردم (جمعا دو میلیون و سیصد هزار تومان) اما صاحب پول باز هم راضی نیست و