آیت‌الله منتظری

مسائل خمس

(سؤال) نظر شریف جناب عالی در مورد خمس چیست ؟ در زمان پیامبر گرامی (ص) و امیرالمؤمنین (ع) که همه در بیت المال برابر بودند و حضرت علی (ع) آتش را به دست برادر خویش نزدیک می‎کرد، آیا اعتقادی به پرداخت خمس بجز در غنائم جنگی بوده ؟ و آیا پرداخت خمس مال، به سید مستطیع جایز است ؟ و اصولا می‎توان بین فقرای سید و غیر سید فرقی قائل شد؟ آیا شک در خمس یا انکار آن و یا عدم پرداخت آن با مسلمانی منافات دارد یا در حد ارتداد است ؟

(جواب:) در تواریخ، گرفتن خمس ارباح مکاسب، توسط پیامبراکرم (ص) و حضرت علی (ع) دیده نمی شود، شاید علت آن، با وجود غنائم جنگی و زکوات، عدم نیاز به آن بوده است؛ اما در زمان امامان بعد(ع) غنائم در حدی که در زمان صدر اسلام بود وجود نداشت و زکوات نیز به کلی در دست خلفای غاصب بود، از این جهت حکم خمس ارباح مکاسب توسط امامان (ع) به اجرا درآمد. به سید غیر نیازمند، نمی توان خمس داد و از نظر فقر، بین سید و غیر سید فرقی نیست، منتهی مطابق بعضی روایات، سادات به خاطر انتساب به پیامبراکرم (ص) نمی توانند از زکوات استفاده کنند. اگر ضروری بودن وجوب خمس در مذهب، برای کسی روشن و قطعی باشد به نحوی که بداند جزء احکام قطعی دین است و از روی عناد با حق، آن را انکار کند حکم مرتد بر او جاری است.