آیت‌الله منتظری

(سؤال 1102) در احکام اجتماعی و قضایی آیا نگاه پسین، یعنی توجه به آثار آنها در اجتماع می‎تواند ملاک صحت و سقم آنها در جوامع و زمانهای مختلف باشد؟

جواب: احکام شرع ناشی از مصالح و مفاسد واقعی می‎باشد. منتهی الامر عقل و کاوش بشری به بعضی از مصالح و مفاسد احکام می‎تواند پی ببرد، نظیر اکثر احکام اجتماعی و غیر عبادی، و به بعضی نمی تواند پی ببرد نظیر بسیاری از خصوصیات عبادات و نیز بعضی از امور غیر عبادی.

در آن بخشی که انسان می‎تواند به مصالح احکام پی ببرد، چنانچه اهل نظر و مطلع بر موازین و قواعد دینی باشد و یقین به ملاک واقعی حکمی نماید، یقین او می‎تواند برای صحت و سقم آن حکم ملاک باشد. و در این فرض چنانچه مصالح مورد نظر مترتب بر عمل به احکام مربوطه نشود، کشف می‎شود که در عمل به احکام نقصی وجود داشته است نه در خود احکام.

(سؤال 1103) در موقع تحقیق درباره اعلم، وظیفه احتیاط است یا تخییر بین اطراف ؟

جواب: اگر تشخیص اعلم بزودی میسر باشد وظیفه احتیاط است؛ ولی اگر بزودی میسر نباشد از مظنون الاعلمیه باید تقلید بکنند؛ و اگر مظنون هم نباشد تقلید از هر یک از محتمل الاعلمیه ها اشکال ندارد هر چند عمل به احتیاط بهتر است.

(سؤال 1104) مستدعی است مسائل ذیل را جواب فرمایید:

1 - با توجه به پیچیده و گسترده شدن مسائل فقهی در زمان حاضر و این که معنای اعلمیت مرجع تقلید امکان بیشتر فهم او نسبت به حکم شرعی است، و با توجه به این که نظر شورایی متشکل از فقها و مجتهدین طراز اول هر زمان به واقع و حقیقت نزدیکتر است تا نظر یک نفر هر چند اعلم باشد، با این حال آیا تقلید از چنین شورایی که مسائل فقهی را کاملا تبادل نظر می‎کنند جایز است یا نه ؟

2 - و آیا آیه شریفه: (و أمرهم شوری بینهم)سوره شوری (42): آیه 38. شامل موضوع افتاء می‎باشد؟

3 - مبنای حضرتعالی در بحث تقلید کتاب "ولایة الفقیه" سیره عقلاست که در