صفحه ۶۹

(سؤال 1081) مراد از "محتاط" در مقابل مقلد و مجتهد، چه کسی است ؟ آیا یک طلبه فاضل می‎تواند موارد اختلاف فتاوا را به دست آورد و سپس به احتیاط عمل کند؟ یا این که باید "قریب الاجتهاد" باشد؟

جواب: موارد احتیاط مختلف است؛ بعضی موارد آن را افراد بی سواد هم تشخیص می‎دهند تا چه رسد به یک طلبه فاضل؛ مثلا نکشیدن سیگار را همه می‎فهمند که مطابق احتیاط است. ولی بعضی موارد احتیاط را ممکن است فقها هم نتوانند به آسانی تشخیص دهند تا چه رسد به افراد قریب الاجتهاد. و محتاطی که در مقابل مجتهد و مقلد است، کسی است که در مواردی می‎داند اگر چنین عمل کند مخالفت با حکم واقعی نکرده است، که در این موارد عمل به احتیاط جایز است و اجتهاد و یا تقلید کردن واجب نیست؛ و در غیر این موارد، اجتهاد یا تقلید واجب است.

(سؤال 1082) مرجع تقلید در مسأله ای "احتیاط واجب" کرده و بر طبق قاعده می‎توان در این گونه مسائل به "فالاعلم""فالاعلم" به مجتهدی گفته می‎شود که از نظر علم و قدرت استنباط در رتبه بعد از مجتهد اعلم قرار دارد. مراجعه نمود؛ آیا می‎توان در پاره ای از مسائل به یکی و در مسائل دیگر به فرد دیگری مراجعه کرد؟ البته در صورتی که فالاعلم مشخص باشد.

جواب: در فرض سؤال در هر موردی که نخواهد به احتیاط عمل کند، باید به فالاعلم رجوع نماید و رجوع به غیر او جایز نیست؛ بلی اگر فالاعلم نیز در آن مسأله فتوا نداده و احتیاط کرده باشد، می‎تواند به کسی که بعد از او اعلم از دیگران است رجوع نماید.

(سؤال 1083) در فرض سؤال فوق اگر "فالاعلم" مشخص نباشد تکلیف چیست ؟

جواب: اگر فالاعلم بین دو نفر یا بیشتر مردد باشد، در صورت عدم اختلاف آنها در این مسأله رجوع به هر یک از آنان جایز است، و در صورت اختلاف آنها باید احتیاط کند تا فالاعلم مشخص شود.

(سؤال 1084) در صورت فوق الذکر اگر زمان حیات مجتهد اعلم، مجتهد فالاعلم از دنیا برود، آیا می‎توان در احتیاطات به او رجوع نمود؟

ناوبری کتاب