آیت‌الله منتظری

شده است، دلیل بطلان "اسقاط مالم یجب" این گونه موارد را شامل نمی باشد. بنابراین اگر مجنی علیه قصاص و دیه - هر دو - را عفو کند اولیای دم حق هیچ کدام را ندارند؛ و اگر قصاص را با توافق به دیه عفو کرده باشد، اولیای دم حق گرفتن دیه را دارند؛ و اگر بدون توافق به دیه قصاص را عفو کرده باشد، چون در قتل عمد بدون توافق با قاتل دیه ثابت نیست، ظاهرا اولیای دم حق مطالبه دیه را هم ندارند؛ ولی مع ذلک کله، احوط تصالح است.

(سؤال 2543) زید با اجازه عمرو به خانه عمرو وارد شده است، بعد از مدتی بین آنان بر سر مسائل مالی مشاجره و سپس نزاع روی داده است؛ عمرو در حالی که چاقویی در دست داشته از زید می‎خواهد از خانه او خارج شود، چون زید توجهی نمی کند عمرو به او فحاشی کرده و سپس طرفین با یکدیگر گلاویز می‎شوند. در این حال زید مچ دست عمرو را گرفته در حالی که چاقو همچنان در دست عمرو بوده به ناحیه شکم عمرو فرو رفته موجب مرگ او می‎گردد. در فرض مذکور آیا می‎توان زید را قاتل عمرو دانست یا خیر؟ از آنجا که زید قصد قتل نداشته است اگر قاتل عمرو باشد آیا قتل عمدی محسوب می‎شود؟

جواب: اگر مرگ عمرو مستند به عمل زید باشد قاتل بودن او قطعی است، پس اگر زید با توجه و قصد چاقو را در شکم عمرو فرو کرده قتل عمدی است، وگرنه قتل خطاست و دیه دارد؛ مگر این که عمرو قصد چاقو زدن به زید را داشته و زید به قصد دفاع از خود دست او را گرفته و قهرا بدون قصد چاقو به شکم عمرو فرو رفته است.

(سؤال 2544) فردی تحت اکراه بسیار شدید اقدام به قتل نموده است؛ آیا قصاص متوجه اکراه کننده است یا وی ؟ (اکراه در حدی بوده که اگر فرد مزبور از قتل خودداری می‎کرده خودش مقتول می‎شده.)

جواب: حکم تابع اقوی بودن نسبت قتل به "سبب" است یا "مباشر".

(سؤال 2545) بیماری که مرض او قابل علاج نباشد و از مرض خطرناک رنج می‎برد و ادامه معالجه او فقط چند روزی بیشتر موجب ادامه حیات او نمی باشد، آیا پزشک و بستگان او جایز است به عنوان ترحم معالجه او را قطع کنند؟ در این صورت آیا حکم قتل را دارد؟