صفحه ۵۴۲

می‎کند آن بزرگوار نیز مانند مجتهدین خطا و اشتباه داشته است، و یا چون زمان و مقتضیات آن تغییر کرده نمی توانیم روش آن حضرت را برای این زمان الگو قرار دهیم اهانت محسوب نمی شود، بلکه اشتباه کرده است و باید او را ارشاد نمود. اهانت هر چند در بعضی موارد امر قصدی نیست - مانند این که کسی نعوذ بالله از روی عمد به قرآن لگد بزند - ولی در بسیاری از موارد و نیز مورد سؤال امری قصدی است و در جایی صادق است که گوینده قصد تحقیر داشته باشد، و قصد او برای قاضی احراز شود؛ و قهرا راهی جز اقرار در محیط آزاد وجود ندارد. و در صورت شک "الحدود تدراء بالشبهات". و خلاصه این که هر عمل یا گفتار انسان که امکان وجود و یا عدم اهانت در آن باشد، مصداق اهانت بودنش منوط به قصد می‎باشد.

جواب 3 - تشخیص اهانت هر چند بر عهده قاضی است که می‎خواهد حکم صادر نماید، ولی لازم است:

اولا - قصد اهانت برای قاضی احراز شود و راهی جز اقرار شخص در محیط آزاد وجود ندارد.

ثانیا - قاضی باید فرهنگ و عرف منطقه اجتماعی و مذهب متهم را در نظر بگیرد؛ زیرا ممکن است برخی تعبیرات در عرف عام اهانت باشد ولی در عرف خاص اهانت و تحقیر محسوب نگردد. و در صورت شک و تردید نمی توان تعزیر نمود؛ زیرا "الحدود تدراء بالشبهات".

جواب 4 - همان گونه که یادآور شدم سب و شتم رسول خدا(ص) و ائمه هدی (ع) حکم خاصی دارد و مجازات آن از حدود الهی است، ولی سایر اهانتها تعزیر دارد و خصوصیات و مقدار آن تابع نظر حاکم شرع واجد شرایط است.

جواب 5 - اگر سب به مرحله ارتداد و انکار اصل اسلام و نبوت از روی عناد برسد توبه مرتد هر چند بین خود و خدا مقبول است ولی در مرتد فطری مرد پس از ثبوت نزد حاکم شرع با بینه، حد باید اجرا گردد؛ ولی اگر با اقرار ثابت شود حاکم شرع می‎تواند بنا به مصالحی گذشت کند و حکم اجرا نشود.

ناوبری کتاب