آیت‌الله منتظری

نماید. و چنانچه شلاق زدن، یا زندان نمودن مفاسد فردی یا اجتماعی دیگری را به دنبال داشته باشد، باید به امور دیگری که در اصلاح او مؤثر است تعزیر گردد. زندان در دو مورد فوق (حد و تعزیر) باید پس از ثبوت جرم توسط محکمه صالح به تصدی مجتهد آگاه و عادل باشد؛ پیش از آن زندانی نمودن متهم به هیچ وجه مشروع نیست.

3 - زندان اکتشافی؛ یعنی زندانی نمودن متهم قبل از ثبوت جرم برای تحقیق و کشف جرم؛ آنچه از روایات و فتاوای فقها استفاده می‎شود قدر متیقن از این نوع زندان اتهام مربوط به قتل می‎باشد، آن هم حداکثر کمتر از هفت روز. در روایتی معتبر از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: "ان النبی (ص) کان یحبس فی تهمة الدم ستة ایام، فان جاء اولیاء المقتول بثبت و الا خلی سبیله." (شیوه پیامبر(ص) این بود که در اتهام قتل متهم را شش روز زندان می‎کرد، در این مدت اگر اولیای مقتول دلیلی علیه متهم می‎آوردند طبق آن کیفر می‎داد، وگرنه متهم را آزاد می‎نمود.)وسائل الشیعة، ج 19، ص 121.

و شاید بتوان حکم اتهام تجاوز به حقوق مهمه دیگر از قبیل حقوق الناس را نیز - چنانچه از نظر اهمیت در حد قتل باشد - از این روایت استنباط نمود، در صورتی که شبهه و خوف فرار متهم وجود داشته باشد.

اما زندانی نمودن مخالفان سیاسی که با شیوه های غیرمسلحانه علیه حاکمیت فعالیت سیاسی می‎کنند، در زمان پیامبراکرم (ص) و حضرت امیر(ع) سابقه ای نداشته است؛ و با آن که از ناحیه منافقین و یا خوارج غیر از انتقاد، کارشکنی های زیادی علیه پیامبر(ص) و حضرت امیر(ع) صورت می‎گرفت ولی تا زمانی که اقدام مسلحانه ای از طرف آنان انجام نمی شد برخوردی با آنان به عمل نمی آمد.

و اساسا اصل اولی تسلط انسان بر خویشتن، و نیز اصالة البرائة اقتضا می‎کند که نتوانیم آزادی کسی را بدون مجوز و دلیل قطعی شرعی محدود و یا سلب نماییم؛ و همان گونه که گفته شد قدر متیقن از آن در غیر حد و تعزیر، اتهام قتل یا حقوق مهمه دیگری است که در حد اتهام خون باشد و بدون زندانی نمودن استیفاء آن ممکن