به معنای التزام و پایبندی عملی و اخلاقی به عقیده ای است که در قلب پیدا شده است؛ و کفر یعنی انکار و عدم التزام به آن.
"کفر" به معنای پوشاندن امر واضح و روشن است؛ و لذا به "زارع" نیز کافر گفته میشود، چون بذر را زیر خاک میپوشاند. پس کسی که حق بودن اصول دین را یقین دارد و هیچ گونه شبهه ای در آنها نداشته باشد و با این حال از روی عناد و لجاجت و یا تعصب، و یا انگیزه های سیاسی، اقتصادی و غیره آنها را انکار کند و التزام عملی و اخلاقی نداشته باشد، او کافر میباشد؛ زیرا امری را که برایش روشن و قطعی است انکار نموده است. اما کسی که یا درحال تحقیق است و یا در اثر ضعف مطالعه، یا القائات تشکیک کنندگان، و یا به دلایل دیگر در بعضی اصول یا فروع ضروری دین به شک میافتد، بدون داشتن عناد و تعصب و لجاجت مرتد محسوب نمی شود. این معنا از آیه شریفه (ان الذین ارتدوا علی أدبارهم من بعد ما تبین لهم الهدی الشیطان سول لهم...)سوره محمد(ص) (47): آیه 25. (همانا کسانی که پس از روشن شدن حق و راه هدایت برای آنان به عقب برگشتند - و مرتد شدند - در دام شیطان قرار گرفته اند)، به خوبی استفاده میشود؛ زیرا ارتداد را مقید به تبین و روشن بودن حق و هدایت برای اشخاص نموده است. آیات دیگر نیز به همین معنا دلالت دارد.
بنابراین اثبات ارتداد بسیار مشکل میباشد، زیرا یقین و تبین از امور نفسانی غیر مشهود است. و به صرف گفتن کلمه ای از روی شک و تردید، و یا بدون قصد جدی انکار حق، کسی مرتد نمی شود. و در مورد ارتداد و نیز سایر گناهانی که موجب حد یا تعزیر است اگر کوچکترین شبهه ای در ثبوت آنها باشد، حد و تعزیر جاری نمی شود.
پیامبراکرم (ص) فرمودند: "ادرئوا الحدود بالشبهات."وسائل الشیعه، ج 18، باب 24 مقدمات حدود، ص 336. (با اندک شک و شبهه ای اجرای حدود را متوقف کنید.) و اگر متهم به یکی از گناهان ذکر شده، قبل از دستگیری توبه کند، یا شبهه توبه در بین باشد حد از او ساقط میشود.
.jpg)
