حد افساد
(سؤال 2503) آیا "افساد فی الارض" به لحاظ شرعی، موضوع حد شرعی مستقل از محاربه است ؟
جواب: در عنوان "افساد" - نه از نظر لغت و نه از نظر مصطلح قرآنی و روایی و فتاوای فقها - قید سلاح اخذ نشده است؛ هر چند بر همه افراد "محارب" عنوان "مفسد" نیز صادق است. همچنین شرط "اخافة الناس" نیز در عنوان "افساد" و در "مفسد" لحاظ نشده است. عدم اعتبار سلاح و اخافة در عنوان افساد با تتبع در آیات قرآنی به خوبی روشن میشود؛ از جمله آیه 73 از سوره یوسف به نقل از برادران حضرت یوسف (ع): (قالوا تالله لقد علمتم ما جئنا لنفسد فی الارض) (آنان - براداران یوسف - گفتند: به خدا سوگند شما میدانید که ما هرگز برای افساد به سرزمین شما نیامده ایم.) و آیات دیگر.
کلمه "فساد" در برابر صلاح و سلامت است. و ظاهرا مقصود از عنوان "افساد فی الارض" که در آیه 33 سوره مائده به آن اشاره شده است، انجام هر عملی است که مسیر عادی و سلامت امنیتی یا اخلاقی یا اقتصادی جامعه را بر هم زند و موجب تباهی در نظام آن گردد. هر چند ایجاد هر فسادی گناه و جرم است و طبعا استحقاق حد یا تعزیر یا توبیخی را شرعا در پی دارد، ولی کلمه "یسعون" و قید "فی الارض" که در آیه محاربه در سوره مائده آمده است، حکایت از فساد خاصی میکند که ضرر آن تنها متوجه شخص گناهکار نیست، بلکه سلامت عادی یک مجتمع انسانی را بر هم میزند.
ماده "سعی" دلالت میکند بر تلاش و دویدن برای افساد، و هیأت فعل مضارع دلالت دارد بر اصرار و تداوم؛ و هیچ گاه برای حکایت از انجام یک گناه معمولی چنین تعبیری معمول نیست، بلکه غلط است.
در این جهت که آیا نسبت بین دو عنوان "محاربه" و "افساد فی الارض" تباین است
.jpg)
