احمدبن محمدبن خالد - که سابقا ذکر شد - تعبیر "یا معشر المسلمین، اخرجوا..." به کار رفته بود. روشن است که به یک یا دو و یا سه نفر عنوان "معشر" صدق نمی کند.
و در مورد شرایط حاضران باید توجه داشت که در آیه شریفه به مؤمن بودن آنان تصریح شده است. البته ممکن است گفته شود "مؤمن" در اینجا در مقابل "کافر" و "منافق" استعمال شده است؛ بنابراین صرف مسلمان بودن حاضرین کفایت میکند، هر چند عادل نباشند. مؤید این بیان، روایت احمدبن محمد بن خالد است که در آن حضرت امیر(ع) به "یا معشر المسلمین" تعبیر کرده اند. و نیز در تفسیر قمی ذیل آیه فوق آمده است: ابی الجارود از امام باقر(ع) نقل میکند که در رابطه با جمله (طائفة من المؤمنین) فرمود: "یجمع لهما الناس اذا جلدوا" که مؤمنین بر "ناس" تطبیق شده اند.
اما از ظاهر آیه شریفه و نیز روایات وارده میتوان استفاده نمود که حاضرین نباید از کسانی باشند که خودشان مستحق حد الهی هستند.وسائل الشیعة، باب 31 از ابواب حد زنا، احادیث 1، 2، 3 و 4؛ کافی، ج 7، ص 188، حدیث 1. هر چند سند اکثر این روایات قابل خدشه است و لذا بسیاری از فقها به کراهت آن نظر داده اند؛ نظیر شیخ مفید در مقنعه (ص 781)، شیخ طوسی در نهایه (ص 701)، ابن براج در مهذب (ج 2، ص 528)، محقق در شرایع (ج 4، ص 144)، علامه در قواعد (ج 3، ص 531)، شهید اول در لمعه (الروضة البهیة ج 9، ص 96)، شهید ثانی در مسالک (ج 14، ص 389) و صاحب جواهر (ج 41، ص 351).
ولی با توجه به آیه شریفه و از مجموع روایات به دست میآید که حضور اقشار مختلف مردم در اجرای حد زنا مطلوب نمی باشد؛ زیرا موجب عکس العمل های تند میشود و نتیجه معکوس در بر دارد. در روایتی آمده است که حضرت امیر(ع) هنگامی که در بصره بودند و میخواستند بر مردی حد زنا را اجرا نمایند، از حضور جماعتی از مردم که برای تماشا آمده بودند جلوگیری کردند و به قنبر فرمودند: "لا مرحبا بوجوه لاتری الا فی کل سوء، هؤلاء فضول الرجال، امطهم [ابعدهم ] عنی یا قنبر."وسائل الشیعة، باب 22 از ابواب مقدمات حدود، باب کراهة اجتماع الناس للنظر الی المحدود، حدیث 1.
و به طور کلی نکته ای که در حدود اسلامی باید در نظر گرفته شود این است که
.jpg)
