انسان آگاه نمی باشند - مقدور و میسور نیست؛ ولی در بعضی دیگر از احکام بسا امکان آن وجود داشته باشد.
در تمام موارد ذکر شده، هر چند مستقیما کشف و دسترسی به مصالح یا مفاسد احکام تغییر یافته برای غیرشارع میسور نمی باشد، ولی از این که تغییری در حکم پیدا میشود به نحو برهان ان و کشف علت به وسیله معلول، به دست میآوریم که قطعا آن مصالح یا مفاسد به شکلی دستخوش تغییر و تبدل گردیده است.
بر این اساس اگر فقیه در حوزه احکامی که به یقین تعبدی نمی باشند، با تشخیص کارشناسان به تغییر مصلحت و مفسده واقعی قطع و یقین پیدا کرد، به طوری که بقای حکم اول گزاف باشد، در چنین موردی میتواند حکم جدیدی را استنباط نماید. در حقیقت در این گونه موارد حکم سابق تغییر نیافته، بلکه موضوع حقیقی آن که همان مصالح یا مفاسد واقعی میباشد تغییر کرده است؛ و تعبیر به تغییر حکم در آنها تعبیر مسامحه ای است.
(سؤال 2493) در حدود اسلامی اگر اجرای حدی در شرایطی خاص موجب وهن اسلام و ایجاد تنفر نسبت به مقررات اسلامی در انظار و افکار عمومی باشد، آیا اجرای آن جایز است ؟ و اساسا آیا میتوان به اصل و قاعده ای فقهی ملتزم گردید که بر اساس آن به حرمت اجرای هر حکمی که چنین نتیجه ای را به دنبال داشته باشد، دست یافت ؟
جواب: اجرای حدود گرچه منافع بی شماری را برای جامعه در شرایط طبیعی - در صورتی که جرم از راههای شرعی به اثبات رسیده باشد - به همراه دارد و پیامبراکرم (ص) فرموده اند: "اقامة حد خیر من مطر اربعین صباحا."وسائل الشیعة، باب 1 از ابواب مقدمات الحدود، حدیث 4. ولی اگر در شرایط خاصی مصلحت اقوا در ترک آن باشد، حاکم مسلمین میتواند آن را ترک نماید.
در موثقه غیاث بن ابراهیم از حضرت امیر(ع) آمده است: "لا اقیم علی رجل حدا بأرض العدو حتی یخرج منها مخافة ان تحمله الحمیة فیلحق بالعدو."وسائل الشیعة، باب 10 از ابواب مقدمات الحدود، حدیث 2.
.jpg)
