صفحه ۳۵

و خلاصه کلام این که پیامبراکرم (ص) به منظور تحکیم مالی بیت امامت، فدک را به حضرت زهرا(س) دادند، چنانکه مخالفین نیز به خاطر تضعیف آن بیت عزیز، آن را گرفتند. مقتضی است به مجلد سوم کتاب ولایة الفقیه صفحه 329 و ترجمه اینجانب از خطبه حضرت زهرا(س) بخش سوم مراجعه شود.

(سؤال 1036) نکته ای که امروزه بسیاری از جوانان ما (خصوصا زنان) را تحت تأثیر قرار داده و دغدغه خاطر ایجاد کرده، این است که در مسائل اجتماعی و تصمیمات، وقتی کوچکترین اختلاف سلیقه و نظری بین خواهران و برادران به وجود می‎آید، خواهران از سوی برادران متهم می‎شوند که به گفته امام علی (ع) در نهج البلاغه عقل زن ناقص است، یا این که با زنان مشورت نکنید زیرا زنان سست رأیند و در تصمیم گرفتن ناتوان (نامه امام علی (ع) به امام حسن مجتبی (ع" و جملات دیگر از این قبیل. حال سؤال این است که آیا واقعا امام علی (ع) چنین فرموده اند؟ اگر واقعیت دارد خواهشمندم تفسیر جامع و مانعی از این سخن ارائه فرمایید.

جواب: این سخنان در نهج البلاغه هست. خطبه 80 و نامه 31، ولی این قبیل امور:

اولا - کلیت ندارد و حضرت امیر(ع) در مقام بیان قاعده و اصل کلی نسبت به همه زنها و همه زمانها و همه شرایط نبوده اند، زیرا بسیار دیده و شنیده شده که عقل بعضی زنها از بعضی مردها بیشتر بوده و هست. زنها برحسب زمانها و اختلاف محیط و شرایط و تربیت ها و بینش ها و کسب معلومات و تجربه ها متفاوت می‎باشند. حضرت امیر(ع) جمله منظور را بعد از جنگ جمل که به دست عایشه اتفاق افتاد فرمودند و علی القاعده ناظر به آن بوده اند.

ثانیا - شاید مراد از نقص عقل در کلام حضرت این باشد که در زنها احساسات و عواطف از عقل و تدبیر آنان بر حسب غالب موارد بیشتر است، نه این که عقل زنها به طور کلی از مردها کمتر باشد.

(سؤال 1037) اغلب در روایات مسائلی که مطرح می‎شود دلایلی نیز در قرآن مجید درباره آن یافت می‎شود، اما ظاهرا وجود امام زمان (ع) در قرآن ذکر نشده است، و چون به عقیده حقیر این یکی از مهمترین وقایعی است که برای خلقت بشر فرض شده و نجات

ناوبری کتاب