صفحه ۳۴۵

آنان، تکلیف به آزادنمودن آنان به شکل قانونی و به عنوان مجازات و کفاره در بسیاری از موارد تشریع شده است. بنابراین اسلام نه شروع کننده برده داری در جهان بود، و نه تشویق کننده آن؛ بلکه با تدابیر خاصی و با رعایت جوانب مختلف درصدد الغا و محو تدریجی آن از راه های گوناگون بوده است.

(سؤال 2097) امروز بردگی رسما در دنیا الغا شده است، برخلاف زمان بعثت پیامبراسلام (ص)؛ حال اگر موضوع آن که جهاد با کفار است تحقق پیدا کرد، آیا شرعا به برده گرفتن دیگران جایز است ؟

جواب: در جواب سؤال پیش گفته شد که موضوع بردگی در زمان بعثت پیامبراکرم (ص) یک هنجار و سنت مقبول جهانی بود و واقعیتی بود که اسلام نمی توانست آن را نادیده بگیرد؛ و لذا مبارزه با آن را با تدابیر منطقی و معقول شروع نمود و توفیق زیادی در محو و الغای آن به دست آورد. اما امروز که بردگی به کلی مقبولیت جهانی ندارد و جزو هنجارهای منسوخ شده بشریت می‎باشد، هرگز تعالیم اسلام که مبنی بر عزت و کرامت انسان و مراعات حقوق او و نفی هر گونه ظلم و سلطه فرد و طبقه ای بر فرد و طبقه دیگر می‎باشد اجازه بردگی گرفتن انسان را نخواهد داد. و اصولا جهاد در اسلام به معنای کشورگشایی و به زیر سلطه گرفتن ملتی با زور سلاح نیست؛ بلکه جهاد اسلامی به معنای نشر اسلام و دعوت ملتها به توحید و حق و عدالت و آزادی از بندگی و اسارت انسانهای دیگر و دفاع در راه این ارزشها می‎باشد.

(سؤال 2098) اگر انسان در کشور مشرکین زندگی کند آیا در چاپخانه ای که کتابهای مشرکین را چاپ می‎کند جایز است کار کند یا نه ؟

جواب: اگر کارکردن در چاپخانه مزبور موجب تأیید و تحکیم شرک و مشرکین نباشد مانعی ندارد. و بهتر است کار بهتری پیدا کند.

(سؤال 2099) در وضعیت کنونی کشور آیا درست است که در فعالیت های جناحی شرکت نماییم ؟

جواب: انسان همان گونه که نسبت به تزکیه نفس خویش و اصلاح خود وظیفه دارد، نسبت به جامعه نیز به قدر توان خود وظیفه دارد؛ براین اساس امر به معروف و

ناوبری کتاب