آیت‌الله منتظری

مسائل ودیعه (امانت)

(سؤال 1992) شخصی به بنگاه مراجعه می‎کند و منزلی اجاره ای را با واسطه بنگاه انتخاب کرده، مبلغی ودیعه به صاحب بنگاه می‎پردازد تا این منزل را به فرد دیگری واگذار نکند؛ اما پس از چند روز ودیعه گذار پشیمان شده و منزل دیگری را اختیار می‎کند و لذا به صاحب بنگاه مراجعه کرده و مبلغ ودیعه را پس می‎گیرد؛ با توجه به این که ودیعه گذار خلف وعده نموده آیا حق بازپس گیری ودیعه را داشته است ؟

جواب: در کتاب کافی به سند صحیح از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمودند: "عدة المؤمن اخاه نذر لا کفارة له فمن اخلف فبخلف الله بدأ و لمقته تعرض، ذلک قوله: (یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون) (کافی، ج 2، ص 363) یعنی: "وعده مؤمن به برادرش همچون نذری است که کفاره ندارد؛ پس هر کس از آن تخلف نماید، شروع به مخالفت با خدا کرده است، و خود را در معرض غضب او قرار داده است؛ و این است قول خدای متعال که فرمود: ای کسانی که ایمان آوردید، چرا به آنچه می‎گویید عمل نمی کنید." و در حدیث دیگر آمده است: "رسول خدا(ص) فرمودند: هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد پس هنگامی که وعده داد باید به آن وفا نماید."

از امثال این روایات استفاده می‎شود که تخلف از وعده شرعا حرام است، و بعید نیست که روایت: "المؤمنون عند شروطهم" شروط ابتدایی و قراردادهای ابتدایی را نیز شامل شود؛ و بالاخره بنابراحتیاط واجب نباید تخلف نمود.