آیت‌الله منتظری

(سؤال 1987) از جمله وامهایی که بانک ها می‎دهند وام جعاله اصطلاحی است که رایج می‎باشد، و آن به این صورت است که مثلا سیصد هزار تومان می‎دهند و در مدت 36 ماه (سه سال) مبلغ چهارصد هزار تومان به صورت اقساط دریافت می‎کنند. در گذشته مثلا جهت تعمیرات منزل، بانک معمار و یا بنا را جاعل قرار می‎داد اما الان وام را به خود متقاضی می‎پردازد. وقتی از یکی از کارمندان بانک سؤال شد در جواب گفت: بانک خود شما را جاعل قرار می‎دهد. دریافت چنین وامی چه حکمی دارد؟

جواب: اگر منظور این است که پولی را از بانک بگیرید و به مصرف دل خواه خودتان برسانید و بعد روی آن سود بدهید و فقط اسم آن را جعاله گذاشته اید، این عمل ربا و حرام است. ولی اگر واقعا شما می‎خواهید زمین خاصی را مثلا بسازید و با بانک قرار می‎گذارید که زمین را تا تاریخ فلان به نقشه خاصی بسازید و مبلغ مخصوصی از شما بگیرد و بانک قبول می‎کند و سپس شما را وکیل قرار می‎دهد که از طرف بانک این عمل را انجام دهید و پولی را که می‎گیرید به مصرف همین عمل می‎رسانید مانعی ندارد. ولی اولا مفاد تبصره دو که در صورت تأخیر در پرداخت اقساط، اضافه بر اصل بدهی بدهکار باشید، همان دیرکرد اصطلاحی است و ربا می‎باشد. و ثانیا سایر قراردادها و از جمله مفاد ماده شش را باید انجام دهید، نه این که فقط به زبان آورید.

تبصره دو چنین است: چنانچه جاعل در پرداخت اقساط جعاله بیش از ده روز تأخیر نماید، بانک حق مطالبه کلیه مطالبات خود به موجب این قرارداد را به طور یکجا خواهد یافت.

به علاوه مبلغی معادل سالانه -- درصد اقساط معوقه از تاریخ سررسید به بعد به همان میزان نسبت به کل مطالبات حال شده بانک تا روز وصول به عنوان خسارت عدم ایفای تعهد بر ذمه جاعل تعلق خواهد گرفت...

و ماده شش چنین است: جاعل ضمن عقد خارج لازم حق فسخ این قرارداد را از خود سلب و اسقاط نمود.