آیت‌الله منتظری

مسائل جعاله

(سؤال 1948) اگر مستصنع بدون پرداخت پول تقاضای ساخت کالایی را از سازنده نماید، در صورت جعاله بودن چنین قراردادی نکاتی مبهم برای حقیر وجود دارد:

1 - پس از ساخت کالا و قبل از تحویل چنانچه کالا بدون افراط و تفریط تلف شود، بنابر این که این قرارداد جعاله باشد کالا در نزد سازنده به عنوان امانت می‎باشد و مستصنع متحمل این خسارت می‎شود. و این خلاف ارتکاز عرفی در چنین قراردادهایی (استصناع) هست.

2 - در صورتی که کالای سفارش داده شده ساخته شود و اجرت عمل به عنوان جعل به سازنده منتقل گردد سبب ناقل در انتقال مواد کالا که در ملکیت سازنده است چیست ؟

جواب: به مجرد قرارداد شیی مصنوع به مستصنع منتقل نشده تا نزد صانع امانت باشد و تلف آن بر عهده مستصنع باشد. مواد شیی مصنوع و صنعت روی آنها به ملک صانع باقی است؛ منتهی الامر پس از ساخته شدن چون به دستور او ساخته شده ملزم به خرید آن می‎باشد. و اگر فرضا نتوانیم آن را از قبیل جعاله قرار دهیم چه اشکال دارد خود استصناع را عقد مستقلی بدانیم. "عدة المومن نذر لا کفارة له." قرارداد مؤمن نذری است که کفاره ندارد.

(سؤال 1949) در مورد این که استصناع عقد مستقل و متمایز از معاملات معمول باشد بعضی اشکال نموده اند که استصناع مفهومی جز درخواست ساخت ندارد؛ و این یک مفهوم تکوینی است نه انشای اعتباری، و لذا باید به یکی از مفاهیم اعتباری تحت عنوان یکی از معاملات قرار گیرد که در این صورت مستقل نیست. و چنانچه تعهد شخص بر ساخت و تعهد دیگری بر خرید، همین منشاء معاملی و در صدق عنوان کافی باشد پس هرتعهد قطعی به انجام کاری باید عقد لازم الوفاء باشد. لذا چه اشکالی دارد که استصناع