پیمانها نیست؛ و حتی مشرکین هم پیش از مسلمانها وفای به عهد را بین خود لازم میدانستند، به جهت آن که بدعاقبتی پیمان شکنی را دریافته بودند. پس به امان و تعهداتت خیانت نکن و آنها را نشکن، و دشمنت را فریب مده - که پیمان شکنی جرأت بر خداوند است - و بر خدا جرأت نمی کند مگر شخص نادان شقاوت مند. و خداوند پیمان و عهدش را امن و آسایشی که از روی رحمت خود بین بندگان گسترده، قرار داده است، و آن را حریم و پناهگاهی قرار داده که مردم در جوار آن زیست کرده و پناه ببرند؛ پس به هیچ وجه فریب کاری و ظاهرسازی و دغل کاری روا نخواهد بود...).
و بالاخره اطلاق آیات و روایات عقد و عهد و پیمان شامل تعهدات مسلمین با کفار نیز میشود. و قرار گذرنامه و ویزا و پناهندگی و پناه دادن و پذیرش سفیر و کاردار و سایر مقررات بین الملل همه از مصادیق بارز عهد و پیمان است. زندگی انسان زندگی اجتماعی است و ثبات آن توقف بر رعایت مقررات اجتماعی و روابط بین الملل دارد؛ حرمت جان و مال انسانها امری است عقلایی مگر در مواردی که خود آنان در اثر طغیان و تهاجم احترام جان و مال خود را از بین ببرند. به علاوه در عصر ما که عصر روابط است حفظ آبروی اسلام و مسلمین بر رعایت مقررات و امانت و حفظ حرمتها توقف دارد.
حدیث اول را به نقل از پیامبر(ص) نیافتم، ولی مسند احمد حنبل (ج 1، ص 379) از عبدالله بن مسعود که از صحابه است چیزی نقل میکند بدین عبارت: "فما رأی المسلمون حسنا فهو عندالله حسن، و ما رأوا سیئا فهو عندالله سیی." (آنچه را مردم مسلمان خوب دیدند نزد خداوند نیز خوب است، و آنچه را بد دیدند نزد خداوند نیز بد است.) و ظاهر کلام این است که کلام خود ابن مسعود باشد و حجت بودن آن ثابت نیست. بلی اگر همه مسلمین بر چیزی اتفاق داشته باشند به گونه ای که کشف کند آن را از معصومین (ع) تلقی کرده اند طبعا حجت خواهد بود.
و حدیث دوم به چند نحو نقل شده از جمله در سنن ابی داود (ج 2، ص 151) عن رسول الله (ص): "الا من ظلم معاهدا اوانتقصه او کلفه فوق طاقته او اخذ منه شیئا بغیر طیب نفس فانا حجیجه یوم القیامة ." (آگاه باشید هر کس به کسانی که در پناه مسلمانها
.jpg)
